‘De Commissie verzekert dat ze uitsluitend anonieme data zal gebruiken’

De Commissie lijkt niet te willen achterblijven. ‘Maar ze weet nog niet helemaal wat ze wil en waar het heen moet’, zegt een bron, vertrouwd met de gesprekken tussen het nationale en Europese niveau. ‘Het uiteindelijke ontwerp zal de volgende dagen duidelijk worden.’ Een Europese aanpak zou interessant kunnen zijn voor landen die zelf nog geen initiatieven ontwikkelden.

Door zich op dit terrein te begeven, zal de Commissie wel moeten laveren tussen mogelijke bezwaren over privacy. In sommige Europese landen worden al apps ingezet die niet alleen geanonimiseerde, maar ook individuele data verzamelen. Om na te gaan of burgers die in verplichte quarantaine zitten, zich aan de regels houden, vraagt een Poolse regeringsapp bijvoorbeeld elke dag om een selfie. Vervolgens wordt via geolocatie en gezichtsmatching nagegaan of de persoon in kwestie zich nog steeds op de juiste plek bevindt. In verschillende nietEuropese landen, zoals ZuidKorea en Israël, worden telecomdata ook ingezet om na te gaan met wie een besmet individu in contact kwam.

Controversiële praktijken

Zulke toepassingen moeten we volgens de Commissie niet verwachten op Europees niveau. ‘De Commissie werkt de plannen nog uit, maar we hebben al een brief ontvangen met de brede krachtlijnen’, zegt een woordvoerder van de Europese Toezichthouder voor Gegevensbescherming. ‘Daarin verzekert de Commissie dat het uitsluitend over geaggregeerde en anonieme data zal gaan.’

Privacydeskundigen hameren er niettemin preventief op dat ook bij het gebruik van metadata rekening moet worden gehouden met de mogelijkheid dat gegevens teruggeleid worden naar individuen. Tegelijk kan een Europese aanpak in het beste geval een rem zijn op het ontwikkelen van controversiële praktijken op nationaal niveau. De uitzonderlijke situatie, zo waarschuwde Domenico Orlando, expert gegevensbescherming van de KU Leuven, laat ruimte aan lidstaten om hun wetgeving op te rekken (DS 21 maart). Zo kan, ondanks Europese antiprivacywetgeving, toch een lappendeken van nationale surveillancemaatregelen ontstaan, die de crisis kunnen overleven.