Kombucha maken €20
STEFANIE VAN DEN BROECK
Mocht u in deze eenzame tijden nood hebben aan een nieuwe culinaire hobby, dan is het misschien een goed idee om kombucha te brouwen. Maar wat moet dat kosten?
Handleiding
Kombucha is een eeuwenoud, gefermenteerd drankje, waaraan allerlei gezondheidsvoordelen worden toegeschreven – die weliswaar niet wetenschappelijk bewezen zijn. Maar lekker is het zeker, als we de vele fans mogen geloven. De voorbije jaren pikten steeds meer hippe cafés en restaurants het goedje op. Zelfs in de supermarkt valt er authentieke kombucha te vinden, al is die niet goedkoop. Zo betaalt u bij Bioplanet tussen de 4,48 euro en 6,69 euro per liter.
Het goede nieuws is dat u het drankje ook zelf kunt maken. Wie zich erin wil verdiepen, vindt online talloze websites, blogs en Youtubefilmpjes. Maar u kunt natuurlijk ook investeren in een degelijk boek. Een van de bekendste naslagwerken is The Art of Fermentation van Sandor Ellix Katz (31,99 euro). Volgens culinair journaliste Barbara Serulus is dat een aanrader, maar voor beginners geeft het weinig houvast. Zij schreef het boek Bruis (17,99 euro). ‘Dat is heel laagdrempelig, iedereen kan ermee aan de slag. De enige vaardigheid die je nodig hebt, is geduld.’
Scoby
Het cruciale onderdeel om kombucha te maken, is een zogenaamde scoby of ‘symbiotic culture of bacteria and yeast’. Wie er voor het eerst eentje ziet, zou weleens kunnen schrikken. Zo’n scoby ziet eruit als een witte, rubberachtige, ronde schijf, die zich snel vermenigvuldigt. ‘Het is een ferment dat gedurende eeuwen gecultiveerd werd’, legt Serulus uit. ‘Telkens wanneer er een schijf aangroeit, kan die doorgegeven worden aan een nieuwe eigenaar. In de Verenigde Staten, waar de kombuchahype al veel groter is, kun je in veel winkels en webshops scoby’s kopen. Bij ons ben je vooral aangewezen op het onlinecircuit: in Facebookgroepen en op tweedehandssites vind je heel wat mensen die een scoby willen weggeven of voor een zacht prijsje verkopen. Bij zo’n scoby zit ook de zogenaamde “startvloeistof” die bij de eerste bereiding meteen het juiste zure klimaat zal creëren. Bij volgende bereidingen gebruik je daarvoor gewoon een deel van je vorige kombucha.’ Een blik op Tweedehands.be leert dat er volop scoby’s verkocht worden, gemiddeld voor 5 euro.
Maar er is nog een manier, zegt Serulus. ‘Als je in de winkel een goede, nietgepasteuriseerde kombucha koopt – het liefst een neutrale – en die thuis in een glazen bokaal giet met een theedoek erover, ontstaat vanzelf een scoby.’ Bij Bioplanet betaalt u voor zo’n fles van één liter 6,69 euro.
Nog een kanttekening: omdat de scoby een levend wezen is, kan hij ook sterven. Als hij bijvoorbeeld schimmel vertoont, moet u hem meteen weggooien. Maar als u hem goed verzorgt, is de kans klein dat dit gebeurt.
Glazen bokaal en theedoek
Eenmaal u een scoby in huis hebt, moet dat beestje natuurlijk een huis krijgen. Daarvoor is een glazen bokaal met wijde opening ideaal. Volgens Serulus hoeft die weinig of niets te kosten. ‘Een grote weckpot uit de kringloopwinkel is perfect. Je zou zelfs een bokaal van voedingswaren kunnen hergebruiken. Alleen moet je hem vooraf wel goed afwassen en steriliseren. Maar voor enkele euro’s vind je zeker een geschikt exemplaar. Daarnaast heb je ook een theedoek of zogenaamde “kaasdoek” nodig. Die beschermt de kombucha tegen stof, maar laat wel lucht toe. Wie die niet in huis heeft, kan eventueel aan de slag met een stuk huishoudpapier.’
Thee, suiker, water
In die glazen bokaal moet u dus de scoby plaatsen, met behalve de startvloeistof daarbij drie andere ingrediënten: water, suiker en thee. ‘Dat hoeft geen exclusieve thee te zijn’, benadrukt Serulus. ‘Zolang het echte thee van de theeplant is – zwart, groen of wit – en dus geen infusie, kun je er kombucha mee brouwen. Of dat nu goedkope thee in builtjes is of exquise losse thee, maakt niet veel uit. Echte theeexperts zullen het verschil wel proeven, maar zelf heb ik jarenlang kombucha gemaakt met een eenvoudige Engelse thee en dat werkte prima.’ Wat de prijzen betreft: voor 5 tot 10 euro koopt u een grote doos thee, kraantjeswater kost haast niets en voor een kilo suiker (bij voorkeur rietsuiker, voor een verfijndere smaak) betaalt u gemiddeld 2,5 euro. In totaal wordt dat dus 10 euro.
Afwerking
Na zeven tot tien dagen – al kunt u ook langer wachten, afhankelijk van hoe zuur u de kombucha graag drinkt – heeft de scoby zijn werk gedaan. ‘Nu giet je de vloeistof in een fles, die je afgesloten in de koelkast bewaart. Daar zal die nog een beetje verder fermenteren en licht beginnen te bruisen. Eventueel kun je nog extra smaakjes toevoegen, zoals lavendel, gember, citroenschil of frambozen’, vertelt Serulus. Met 2 euro komt u al een eind ver.
Startpakket
Wie graag meteen aan de slag gaat, kan online kantenklare startpakketten kopen. Op de website Manivivendi.nl vindt u zo’n pakket (een scoby, startvloeistof, biologische zwarte en groene thee, een glazen bokaal van 2,5 liter en een liter kombucha) voor 39,21 euro. Maar het kan ook goedkoper. Op Tweedehands.be zien we gelijkaardige pakketten (een bokaal van 3 liter met doek en elastiek, een scoby, suiker, thee, startvloeistof en een handleiding) voor 16 euro. Daar zit ook nazorg bij: de verkoper geeft mensen de kans om nadien per mail vragen te stellen of foto’s door te sturen bij twijfel. Voor een startpakket betaalt u gemiddeld dus 28 euro.
Besluit
Wie zelf kombucha wil maken, kan voor amper 20 euro aan de slag. Als u eerst graag een handboek leest, kost het in totaal gemiddeld 45 euro. Een kantenklaar pakket kost gemiddeld 28 euro.
De redactie gaat bij deze kostenberekening uit van een aantal hypotheses. Het gepubliceerde totaalbedrag is dus een raming.