Corona als toetssteen voor een zorggebouw
De zorgsector draait op volle toeren in deze coronatijden. Een woonzorgcentrum in lockdown vraagt om een andere blik. In dat licht bekeken we het WZC Kapelleveld in SintKatherinaLombeek opnieuw, dat in 2017 werd opgeleverd door DVVT Architecten.
‘Architectuur van de zorg’ is een toonbeeld van ‘de zorg voor architectuur’. Meer dan elders vragen de specifieke eisen en condities van personeel en bewoners om een kwalitatief ruimtegebruik en een menselijke architectuur. Dat humane staat natuurlijk onder druk wanneer een zorgcentrum op slot gaat.
Alle ruimte, licht, groen of comfort ten spijt, tijdens een lockdown blijkt het familiale contact zich alleen nog te kunnen afspelen aan de gevels van een gebouw, aan de dorpel van een raam of onder een balkon. Met de zogenoemde vensterbankgesprekjes kreeg het Nederlands er een woord bij, maar door corona ondergaat nu ook de architectuur van de zorg de toetssteen van de social distancing.
Het WZC Kapelleveld trekt dezer dagen opnieuw de aandacht. DVVT Architecten leverde op vraag van een privé zorgbedrijf een intrigerend gebouw af met zes vleugels. Verdeeld over twee verdiepingen zitten er 41 assistentiewoningen en 57 zorgkamers in.
Bepalend zijn de kamers die verspringen ten opzichte van elkaar. Dat levert een karakteristieke ‘zaagtandgevel’ op, maar ook veel hoeken in de gangen. De zes gangen lopen bovendien dood, wat samen met die hoeken een neurotische sfeer oproept.
Buiten oogt het complex nochtans vederlicht. Het waaiert zijn zes vingers speels open in de omringende tuin. De overhellende daken met knalrode balken doen Scandinavisch aan. Alsof de architecten knipoogden naar de Finse bouwmeester Alvar Aalto.
Hoe dan ook springen de vele hoekramen in het oog die binnen een grote visuele ruimtelijkheid creëren. Alleen is het niet evident om in deze coronatijden vanuit de zorgkamers via de smalle opendraaiende ramen een afstandsgesprekje te voeren. In de assistentiewoningen brengen balkons soelaas. Behalve bij een aantal ingegraven flats. Daar moeten de bewoners hun bezoekers in de tuin vanuit kikkerperspectief te woord staan.
In 1977 schreef Christopher Alexander zijn legendarische boek A pattern language. Daarin beschreef hij onderdelen van gebouwen, zoals portieken of balkons, als patronen waarmee je architectuur kunt opwaarderen. Corona leert dat de architectuur, meer dan ooit, zal moeten worden ontworpen op de dorpel tussen binnen en buiten.