‘Deze vijand kunnen we misschien niet de baas’
In ZuidSoedan trekt Valentino Achak Deng, bekend uit de bestseller ‘Wat is de Wat’, van dorp tot dorp om de inwoners voor te lichten over corona. ‘Onze strijd mag niet mislukken, anders zijn we verloren.’
Valentino Achak Deng werd beroemd als hoofdpersonage in Wat is De Wat, de populaire roman van de Ameri kaanse auteur Dave Eggers. Het boek ver telt het waargebeurde verhaal van een ZuidSoedanese jongen die samen met 20.000 andere kinderen op de vlucht slaat voor het oorlogsgeweld en uiteindelijk in de Verenigde Staten belandt. Na de publicatie van het boek reisde Achak Deng de wereld rond als vredesambassadeur. Hij was ook een tijdje minister van Onderwijs in zijn geboorteregio en de laatste jaren financierde hij met zijn stichting een mid delbare meisjesschool.
Sinds het uitbreken van de coronacrisis bracht hij een legertje jonge vrijwilligers op de been, dat het land rondtrekt om de gro tendeels arme en ongeletterde bevolking te waarschuwen voor de gevaren van het virus. ‘Samen met een groep studenten en journalisten besloten we om van dorp tot dorp te trekken, omdat we weten dat de bevolking op het platteland amper op de hoogte is van het coronavirus. We willen vermijden dat de mensen ongewapend tegen deze gevaarlijke vijand staan.’
Welke maatregelen nam de ZuidSoedanese overheid om de verspreiding van het virus tegen te gaan?
Valentino Achak Deng:
‘Net als veel andere landen in de subSahara ging ZuidSoedan twee weken geleden in lockdown. We kregen net te horen dat de maatregelen voor onbepaalde termijn verlengd zijn: de grenzen zijn dicht, het onderwijs ligt stil en niemand mag nog van zijn erf, tenzij om eten te kopen.’
Welke impact heeft dat op de bevolking?
‘Tijdens onze tocht stelde ik vast dat corona in de eerste plaats een hongerramp veroorzaakt. ZuidSoedan moet zijn levensmiddelen grotendeels invoeren en nu de grenzen dicht zijn, is de import stilgevallen. Ook het binnenlandse vrachtverkeer kwam tot stilstand. Daardoor is er in de dorpen een gebrek aan alles: bloem, suiker, maïs, linzen, bonen, olie ... De coronacrisis is hier nog maar net begonnen en er is al hongersnood. Daarbij komt dat het regenseizoen op zich laat wachten: het is ongebruikelijk droog en heet voor de tijd van het jaar. Op een oogst hoeven we voorlopig niet te rekenen.’
Wat doen u en uw vrijwilligers om corona te bestrijden?
‘In de dorpen waar we passeren, zijn de mensen nauwelijks op de hoogte van het
‘De coronacrisis is hier nog maar net begonnen en er is al hongersnood. Daarbij komt dat het regenseizoen op zich laat wachten’
gevaar. Aan de hand van affiches en boekjes leggen we hen de basisregels uit: afstand houden, geen handen geven, handen wassen, drukke plaatsen vermijden.’
Paniekstemming Lukt dat?
‘Het is niet evident. Veel mensen kunnen niet anders dan risico’s te nemen: om eten te kopen, moeten ze wel naar een markt en daar is het meestal erg druk. Bovendien is het voor velen onmogelijk om hun handen met zeep te wassen. Zowel zeep als zuiver water is op het platteland een schaars product. Toch mag onze strijd voor preventie niet mislukken, anders zijn we verloren.’
Wat bedoelt u daarmee?
‘Onze medische infrastructuur is erg gebrekkig. Zeker op het platteland zijn er amper gezondheidsposten en ziekenhuizen. Als het virus hier toeslaat, zijn we onbeschermd. De mensen hebben geen ziekenhuizen waar ze geholpen kunnen worden. Preventie is onze enige redding. Als we dit moment niet aangrijpen, is het echt afgelopen. Daarom heerst er in de dorpen vaak een paniekstemming: als corona hier toeslaat, zijn we gedoemd om massaal te sterven.’
Mensen als u zetten zich al jaren in voor de
wederopbouw van een door oorlog getroffen land. Dreigt corona dit werk van lange adem teniet te doen?
‘Sinds de onafhankelijkheid van ZuidSoedan, in 2011, werken we aan een nieuwe toekomst. Sindsdien braken er al nieuwe conflicten uit, maar we slaagden er wel in om scholen te bouwen en onze economie langzaam weer op gang te brengen. Ondanks de vele tegenslagen zorgde dat voor positieve adrenaline bij veel ZuidSoedanezen. Corona zou wel eens de vijand kunnen worden die we niet de baas kunnen. Nog voor het virus hier uitgebroken is, veroorzaakt het al een sociale ramp. En toch, ook deze crisis maakt voor mij duidelijk dat we pas vrij kunnen zijn als we toegang hebben tot onderwijs en kennis. Zonder kennis zijn we sowieso verloren.’
‘Voor velen is het onmogelijk om de handen met zeep te wassen: zowel zeep als zuiver water is schaars op het platteland’