DE ECB KAN HET NIET ALLEEN
Alsof de combinatie van medische, sociale, economische en politieke gevolgen van de coronacrisis nog niet ingewikkeld genoeg was, komt er in Europa ook nog een juridisch conflict bovenop. Een guerre des juges.
Het Bundesverfassungsgericht, het Duitse grondwettelijk hof, wierp gisteren een forse steen in de toch al onrustige kikkerpoel door te oordelen dat de Europese Centrale Bank (ECB) beter moet beargumenteren waarom ze jaren geleden begon met het massaal opkopen van obligaties om de economie te stimuleren. Daardoor daagt het Duitse hof, gevestigd in Karlsruhe, het Europese Hof van Justitie, zetelend in Luxemburg, uit. Dat laatste had eerder immers geen graten gezien in het opkoopprogramma van de ECB.
De uitspraak heeft geen onmiddellijk gevolg voor de nog veel massalere inkopen van de ECB in het kader van de coronacrisis, die moeten dienen om het financieel systeem te stabiliseren nu de economie een instorting meemaakt van zowel de vraag als het aanbod. Karlsruhe geeft de ECB, gevestigd in Frankfurt, drie maanden de tijd om met een goede uitleg te komen, wat wel zal lukken. Maar op termijn kunnen er nieuwe klachten tegen de ECBpolitiek komen die zich steunen op het Duitse vonnis van gisteren. De onafhankelijkheid van de ECB lijkt aangetast nu de bank zich voor haar crisisbeheer blijkbaar moet verantwoorden bij een Duitse rechtbank.
Dat werpt een schaduw over de financiële stabiliteit van de eurozone in de komende maanden en jaren. En intussen creëert ‘Karlsruhe’ al meteen een precedent dat nog veel verstrekkender is. Door met een beroep op de Duitse grondwet te weigeren zich neer te leggen bij de primauteit van het Europese Hof, biedt het landen als Polen en Hongarije een gedroomd argument om hetzelfde te doen. Die twee OostEuropese lidstaten voeren de jongste jaren een beleid dat de rechtsstaat uitholt en rechten en vrijheden aantast. Geen wonder dat de Europese Commissie zich gisteren, in afwachting van een grondige analyse, op de vlakte hield. De positie van de bevoegde commissaris, Didier Reynders, in die twee conflicten oogt plots een stuk zwakker.
Vloeken op Karlsruhe heeft evenwel weinig zin. De Duitse terughoudendheid in het monetaire beleid is al langer bekend. De bedragen die de ECB al jarenlang uit het niets creëert, worden stilaan hallucinant. Het is tijd om te erkennen dat de ECB het niet alleen kan. De eurolanden moeten hun eigen verantwoordelijkheid nemen in het gezamenlijk bestrijden van de opeenvolgende crisissen. De euro is niet blijvend bestand tegen hun eeuwige verdeeldheid.
De euro is niet blijvend bestand tegen de eeuwige verdeeldheid van de eurolanden