ProPublica, de nieuwssite die Pulitzers wint
De reeks ‘Unbelievable’ op Netflix is gebaseerd op een reportage van ProPublica, dat maandag twee Pulitzerprijzen won. De jonge nieuwssite is een initiatief van twee miljonairs, maar is wel ‘voor het publiek’.
Dat The New York Times maandagavond drie Pulitzerprijzen in de wacht sleepte, is een prestatie die de eerbiedwaardige krant met haar honderden journalisten al vaker leverde. Opvallender zijn de twee prijzen voor ProPublica, een nonprofitredactie van dertig man die nog maar tien jaar bestaat.
ProPublica heeft nu al zes Pulitzers in haar trofeekast staan. De organisatie is buiten de Verenigde Staten niet zo bekend, al kan de Netflixserie Unbelievable een belletje doen rinkelen: die is gebaseerd op ‘An unbelievable story of rape’ over een serieverkrachter die jarenlang vrij rondliep omdat de politie zijn slachtoffers harder aanpakte dan het onderzoek.
Die reeks leverde ProPublica in 2016 de Pulitzer op voor ‘verklarende reportage’. Het is een typisch ProPublicaverhaal. De nieuwswatchers onderzoeken graag of voorvallen die soms maar de lokale pers halen, geen verder reikende gevolgen hebben. Zo won de redactie maandag de prijs voor ‘openbare dienst’ voor een samenwerking met de Anchorage Daily News. In Alaska heeft één gemeente op de drie geen politiedienst, met soms verregaande wetteloosheid tot gevolg.
Problemen bij de marine
De prijs voor ‘nationale verslaggeving’ streek ProPublica op voor een reeks over de Zevende Vloot van de Amerikaanse marine. Die wordt geplaagd door dodelijke ongevallen: tien zeelui verongelukten toen het schip John S. McCain tegen een vrachtschip botste, zes mariniers tijdens een oefening. Beide keren besloot het officiële onderzoek dat een menselijke fout de oorzaak was. In feite was een nieuw besturingssysteem met touchscreens in het eerste geval de oorzaak, een bemanningstekort in het tweede. Beide problemen waren het gevolg van besparingen waartegen de zeemacht al jaren protesteert.
Achter ProPublica zit geen redactie van enthousiaste beginnelingen. Miljonairs Herbert en
Marion Sandler hadden tien miljoen dollar per jaar over voor een ervaren redactie die onafhankelijk of met kranten achter nieuws aanging dat tussen de plooien valt. Ze trokken Paul Steiger van The Wall Street Journal aan als hoofdredacteur. Hij vroeg wat er zou gebeuren als hij een kritisch stuk zou publiceren over een van de progressieve organisaties die de Sandlers steunen. Zij gaven hem carte blanche. Daarop solliciteerden volgens Steiger 850 journalisten, onder wie verschillende zwaargewichten. Hij startte met een eliteteam.
In 2010 won ProPublica dan ook al de Pulitzer voor onderzoeksjournalistiek, voor een stuk over een ziekenhuis dat na de orkaan Katrina geïsoleerd was van de buitenwereld, en de artsen die moesten beslissen welke patiënten ze zouden behandelen en welke niet. Het was de eerste keer dat een nieuwssite een Pulitzer won. Het stuk werd ook gepubliceerd in The New York Times Magazine; de serie over Wall Street die het jaar daarop de prijs voor ‘nationale reportage’ won, was de eerste Pulitzer voor stukken die nooit in druk waren verschenen.
Burgerinitiatieven
ProPublica is ook bekend om haar interactieve burgerinitiatieven. ‘Documenting Hate’ is een database waarin getuigen of slachtoffers van haatmisdrijven veilig hun verhaal kunnen achterlaten. ProPublica en andere kranten kunnen eruit putten als ze artikels over het onderwerp schrijven. Een reeks over huisuitzettingen in New York, die in 2017 alweer een Pulitzer won, leidde tot een app waarin wordt bijgehouden of er uitzettingen op een bepaald adres zijn gebeurd en of die de huurprijs hebben doen stijgen.
De Pulitzerprijzen bekroonden nog meer dan de vorige jaren diepgaand onderzoek naar burger of consumentenrechten; het is dan ook niet verwonderlijk dat ProPublica bij de winnaars zat. Naast de roep om beter bestuur draaiden ook veel stukken dit jaar rond ras en identiteit. Een van de drie prijzen voor The New York Times ging naar het ‘1619 Project’, dat uitlegde hoe de slavernij Amerika heeft gevormd. Het thema viel nog meer op bij de zeven Pulitzers voor cultuur, waar Colson Whitehead zijn tweede Pulitzer voor fictie won, wat hem nog maar drie auteurs voordeden.
De nonprofitredactie bestaat nog maar sinds 2007, maar heeft wel al zes Pulitzers in de kast staan