‘China en Rusland komen niet in de buurt als partner’
De EU overlegt vandaag met de zes landen van de Westelijke Balkan. Maar het woord ‘uitbreiding’ staat niet in de verklaring die ze samen zullen goedkeuren.
Een top in Zagreb met alle EUleiders én hun collega’s uit Albanië, Bosnië, Kosovo, Montenegro, NoordMacedonië en Servië had het hoogtepunt moeten worden van het Kroatische voorzitterschap van de EU. De pandemie gooide roet in het eten, zodat het een videoconferentie wordt. De Belgische premier Sophie Wilmès en de Nederlandse ministerpresident Mark Rutte moeten wellicht verstek geven wegens nationaal coronaoverleg.
De verklaring waaraan EUdiplomaten vijlden, illustreert de dubbelzinnige verhouding van de EU met de zes Balkanlanden. Vanuit haar ambitie om een geopolitieke speler te zijn en de regio te stabiliseren, ligt het voor de hand dat de EU het perspectief op lidmaatschap uitspeelt in ruil voor invloed. Toetredingsonderhandelingen zijn hét instrument om hervormingen af te dwingen inzake justitie, de strijd tegen corruptie en georganiseerde misdaad, democratisering .... Maar een uitbreiding met zes (arme) landen zien alleen nog de lidstaten die sinds 2004 toetraden, zitten.
De tekst bevestigt ‘de ondubbelzinnige steun voor het Europese perspectief’ van de regio. Maar het cruciale woord ‘uitbreiding’ sneuvelde, vooral op aandringen van Frankrijk en Spanje. Spanje, erkent net als vier andere EUlanden de onafhankelijkheid van Kosovo niet, uit vrees voor een precedentswaarde voor Catalonië. Tijdens de Balkantop in 2018 in Sofia bleef de stoel van toenmalig premier Mariano Rajoy zelfs leeg.
Kritiek op die dubbelzinnigheid wijst een EUfunctionaris van de hand: ‘In maart hebben we het licht op groen gezet voor toetredingsonderhandelingen met NoordMacedonië en Albanië. In juni staat uitbreiding weer op de agenda van de ministers van Buitenlandse Zaken.’
China op de loer
Maar die afwachtende houding van de EU leidt tot frustratie in de regio. China profiteert ervan om zijn invloed vooral in Servië uit te breiden. Op 21 maart landde in Belgrado een Chinees vliegtuig met medisch materiaal om het virus te bestrijden. De Servische president Aleksandar Vucic noemde zijn Chinese collega Xi Jinping ‘een vriend en broeder van Servië’ en haalde uit naar de EU: ‘Europese solidariteit bestaat niet. Dat was een fabeltje op papier.’
De EU wijst erop dat ze een pakket van 3,3 miljard euro steun heeft uitgewerkt om de gevolgen van de pandemie in de Westelijke Balkan op te vangen en dat er later dit voorjaar nog meer volgt. ‘De EU blijft de nummer 1 voor de regio’, aldus de functionaris. ‘China en Rusland komen nog niet in de buurt. Er is geen geloofwaardig alternatief. Wij zijn een voorspelbare partner.’ Zo weten Servië en Kosovo dat toetredingsonderhandelingen pas mogelijk zijn als ze hun onderlinge geschillen oplossen.
‘Europese solidariteit bestaat niet. Dat was een fabeltje op papier’
ALEKSANDAR VUCIC Servische president in maart