Stijgende besmettingsgraad zet aan tot voorzichtigheid
Net nu er opnieuw versoepelingen aankomen, blijkt dat elke besmette patiënt opnieuw meer anderen aansteekt. Experts houden de adem in.
BRUSSEL I De Nationale Veiligheidsraad besliste gisteren dat fase 2 van de exitstrategie maandag van start kan gaan, met onder meer de streng gereglementeerde opening van scholen, markten, musea, dierentuinen en contactberoepen zoals kappers. Maar de politici namen die beslissing niet met een volledig gerust gemoed.
De besmettingsgraad van het coronavirus gaat in ons land immers nu al opnieuw omhoog. Elke tien met het virus besmette patienten steken momenteel acht anderen aan, blijkt uit data van Sciensano. Vorige week waren dat er nog maar zes.
Kleine schommelingen van het zogenaamde reproductiegetal zijn op zich niet verontrustend, zeggen experts. Ook was het te verwachten dat het cijfer zou stijgen na de eerste versoepelingen. ‘Maar als die stijging van 0,6 naar 0,8 zich zou doorzetten, dan is het wel zorgelijk’, zegt professor biostatistiek Geert Molenberghs (UHasselt en KU Leuven). ‘Het stemt tot nadenken, met de versoepelingen die er bijkomen. Geen enkele zal dat getal verlagen, en we hadden al niet veel speelruimte.’
Bovendien zijn in de laatste cijfers de recentste versoepelingen – de vierpersonenregel sinds zondag en de opening van alle winkels maandag – nog niet of amper te zien. ‘Vandaar de bezorgdheid bij virologen dat we vrij snel aan het lossen zijn’, zegt viroloog Steven Van Gucht. Zodra het reproductiegetal boven 1 uitstijgt, neemt de epidemie weer in kracht toe. De experts die de regering adviseren, vonden dat het aantal dagelijkse ziekenhuisopnames niet snel genoeg daalt.
De bezorgdheden vonden hun weg naar de Nationale Veiligheidsraad. Politici wilden de bevolking graag al meer perspectief bieden. Zo werd door sommigen gehoopt om de derde fase, voorzien op 8 juni, eventueel te kunnen vervroegen. Maar dat ging niet door. Ook beslissingen over versoepelingen voor tweedeverblijvers of kinderen jonger dan twaalf bleven uit. ‘De trend is niet dalend genoeg’, zegt Waals ministerpresident Elio Di Rupo (PS).
Nu drie weken wachten
De drie weken tussen komende maandag en 8 juni zullen gebruikt worden om de impact van alle versoepelingen te kunnen waarnemen. ‘Dat is absoluut een goede zaak’, zegt Van Gucht. ‘Ik begrijp wel dat politici onder grote druk staan om te versoepelen. Maar door de snelheid kunnen we het niet goed opvolgen.’
De experts blijven waarschuwen. ‘Het gevoel heerst dat de politici de kleine speelruimte meer dan maximaal ingevuld hebben’, zegt Molenberghs. ‘We houden dus ons hart vast.’ De meeste experts achten het realistisch dat het reproductiegetal opnieuw boven 1 gaat, geeft hij aan. Ook de politiek gaat daarvan uit. ‘Er zal een kleine stijging zijn van de cijfers, maar hopelijk is het controleerbaar’, zegt vicepremier David Clarinval (MR).
Tot 8 juni staat er dus geen verdere afbouw gepland. Integendeel, het is niet uitgesloten dat de motor in achteruit moet worden gezet. ‘Een tweede golf kunnen we nooit uitsluiten’, zei premier Sophie Wilmès (MR). De vraag is of er snel genoeg ingegrepen zal worden als de epidemie opnieuw vertrokken blijkt. Een nieuwe piek is initieel niet eenvoudig te detecteren. En in tegenstelling tot in Duitsland is bij ons geen automatische noodrem voorzien. ‘Als we te lang de kat uit de boom kijken, maken we dezelfde fout als in het begin’, zegt Molenberghs. ‘Maar dat wil ook niet zeggen dat we meteen weer naar een volledige lockdown moeten gaan.’
‘Het gevoel heerst dat de politici de kleine speelruimte meer dan maximaal ingevuld hebben. We houden ons hart vast’
GEERT MOLENBERGHS Professor biostatistiek (UHASSELT)
BRUSSEL I ‘De periode van de afbouw is heel anders dan die van de inperking. Het is veel gemakkelijker om je aan de regels te houden als alles verboden is. Geleidelijk afbouwen is delicater en subtieler.’ Premier Sophie Wilmès (MR) deed na afloop van de Nationale Veiligheidsraad (NVR), gistermiddag, nog eens een beroep op ieders burgerzin. ‘Informeer u bij twijfel. En als u geen antwoord vindt, kijk dan naar de intentie en de geest van de maatregelen.’
Vanaf 18 mei
De NVR gaf groen licht voor fase twee van de exitstrategie, komende maandag. Het onderwijs wordt geleidelijk aan heropgestart. In het lager onderwijs herstarten het eerste, tweede en zesde leerjaar, in het secundair het zesde en zevende jaar. De concrete invulling daarvan verschilt erg van school tot school.
Ook de meeste contactberoepen, zoals kappers of schoonheidsspecialisten, kunnen opnieuw de deuren openen, zij het alleen op afspraak. Mondmaskers zijn verplicht voor het personeel en het cliënteel, de klanten moeten afstand houden. Sekswerkers mogen nog niet aan de slag.
Dierenparken en andere ‘trekpleisters in de natuur’ mogen ook open. Ticketverkoop op afstand en circulatieplannen moeten grote massa’s voorkomen. Cafetaria’s, restaurants, attracties en speelpleinen blijven dicht. Markten kunnen wel weer doorgaan, zij het met maximaal vijftig kramen en een circulatieplan. De marktkramers moeten een mondmasker dragen, klanten wordt dat ‘sterk aanbevolen’.
Ook sporttrainingen buiten en in clubverband kunnen opnieuw van start, met maximaal twintig personen die afstand houden en onder toezicht van een trainer. ‘Onderlinge wedstrijdjes mogen nog niet’, zei Vlaams ministerpresident Jan Jambon (NVA). Het plan om kinderen onder de 12 jaar ook buiten de sportclub meer vrijheid te geven, haalde het nog niet.
Huwelijken en begrafenissen kunnen voortaan bijgewoond worden door dertig mensen. ‘Het
zijn bij uitstek gedeelde momenten die een bijzondere impact hebben op het leven van mensen’, zei Wilmès. Musea en andere culturele bezienswaardigheden, zoals monumenten of kastelen, mogen ook open.
Ten vroegste 8 juni
Voor de rest van de sportieve en culturele activiteiten is het nog wachten op fase drie, ten vroegste op 8 juni. Er wordt nog volop overlegd met de sector en de experten. Hetzelfde geldt voor het toerisme en de restaurants en cafés. Trips naar buitenverblijven blijven verboden. ‘Het plan is om vanaf 8juni ook voor de horeca moge
lijkheden te creëren’, zegt minister van Economie Nathalie Muylle (CD&V). Ook voor meer sociaal contact, de jeugdkampen, religieuze bijeenkomsten en evenementen is het nog wachten.
Later
‘Er zullen nog andere fases volgen’, zei Wilmès. In elk geval zijn alle culturele, sportieve, toeristische en recreatieve evenementen verboden tot en met 30 juni. ‘Het is de bedoeling om de mensen gespreid in de tijd hun gewoontes weer te laten opnemen’, zei Wilmès. ‘Er zal deze zomer wellicht geen terugkeer zijn naar de normaliteit.’
‘Informeer u bij twijfel. En als u geen antwoord vindt, kijk dan naar de intentie en de geest van de maatregelen’ SOPHIE WILMÈS (MR) Eerste minister