De mens achter de misdaad
Acteur Stefaan Degand en pedoseksueel Dennis trokken de voorbije weken alle aandacht van het program ma Ontoerekeningsvatbaar naar zich toe. Terecht: hun ontmoeting schuurt, botst en bloeit langzaam open. Maar het zijn lang niet de enige ontroerende scènes uit deze beklijvende reeks, waarin tien kunstenaars en geïnterneerden samen een werk maken.
Onder hen Willie Wartaal van De Jeugd van Tegenwoordig en Yani (24), die vastzit wegens het dealen van drugs en een diefstal, autisme heeft en gokverslaafd is. In rappen kan hij zijn ei kwijt. ‘Ik ben een autist op de beat / No stress man, ik geniet!’ Yani droomt ervan om een plaat op te nemen, maar het ontbrak hem naar eigen zeggen aan geld. ‘Je had het budget wél, maar hebt het vergokt’, analyseert Wartaal scherp. ‘20.000 eu ro’, geeft Yani toe.
Arne Quinze is gekoppeld aan Nora (24). Zij is veroordeeld voor belaging en diefstal, heeft ook een agressiepro blematiek en doet aan automutilatie. Samen bouwen ze aan een kleurrijke droomwereld, die we niet anders kun nen omschrijven dan als een wiegende kwal met lichten en heliumballonnen. Dat laatste liet ze over aan Quin ze. Die reageert gevat: ‘Je bent dus bang om een ballon op te blazen, maar niet om een batterij in te slikken, Nora?’
Zo stellen de kunstenaars de juiste vragen, onverbloemd en zonder vooroordelen. Deze reeks, waarvoor productiehuis De Chinezen samenwerkte met Te Gek!?, toont de kracht van kunst: een gesprek van mens tot mens, met creativiteit als trigger om deurtjes te openen in de geest.
Alle geïnterneerden uit de reeks hebben immers gefnuikte dromen. Ze zijn gehard door het leven, maar ook eerlijk, wijs en grappig. Je ziet hier de mens achter de misdaad. Maar ook hoe eenzaam en uitzichtloos internering kan zijn. Het is een opsluiting zonder een einddatum.
Toch lonkt voor Kristof (43) licht aan het einde van de tunnel. Met choreografe Min Hee Bervoets maakt hij een uitdrukkingsdans rond zeven levensfases op zijn lievelingsnummer. Mooi hoe Kristof niet langer vlucht in een drugs, maar in een danstrip. Nog ontroerender is het bezoek aan zijn moeder aan zee. Wanneer zij elkaar, na al het leed van de voorbije vijftien jaar, op het strand in de armen vliegen, hou je het niet droog.
Net daarna komt Stefaan Degand de kamer binnen bij Dennis (54), die als enige onherkenbaar blijft. Zijn bekentenissen en trauma’s grijpen naar de keel en doen Degand inwendig koken. De stilte die volgt is ijzingwekkend.
De kunstenaars stellen de juiste vragen, onverbloemd en zonder vooroordelen
Ontoerekeningsvatbaar. Woensdag om 21.25 uur op Canvas. Alle afleveringen staan ook al op VRT Nu.