Waar komt al mijn snot vandaan, en wat heb ik eraan?

‘Ik lijd aan sinusitis’, mailt de heer Gerets. ‘Er zijn momenten waarop ik mijn neus veel moet snuiten. Waar komt al dat snot vandaan? En waarom blijft het maar komen?’

Snot komt uit de slijmbekercellen in de slijmvliezen, luidt het korte antwoord. Deze cellen zitten onder andere in de bovenste luchtwegen (de neus), in het darmkanaal en in de longen.

Wees maar blij dat je lichaam dat viskeuze goedje aanmaakt. ‘Slijm is onze eerstelijnsverdediging tegen ziektekiemen en stofdeeltjes’, zegt KNOarts Philippe Gevaert van het UZ Gent. ‘Snot is goed. Geloof me, mensen die wegens kanker een bestraling hebben ondergaan waardoor de slijmvliezen beschadigd zijn, weten waarover ik het heb. Verminderde snotproductie leidt tot veel misère.’

‘Het snot in de bovenste luchtwegen voorkomt dat virussen, bacteriën en schimmels direct contact maken met de cellen van ons lichaam. Al worden we natuurlijk evengoed ziek als de dosis ziektekiemen te hoog is. Snot vormt een beschermend laagje waarin bovendien veel antibacteriële en antivirale stoffen zitten. Trilhaartjes in de luchtwegen maken dat we de vloeistof met alle ziektekiemen afvoeren naar de maag, waar de microorganismen worden gedood.’

Een liter per dag

Een snotneus heeft nog een tweede functie: airconditioning. ‘De lucht die we inademen, is vaak droog en vuil en niet op de goede temperatuur. De neus en het snot verbeteren de luchtkwaliteit voor ze in de longen komt.’

We produceren makkelijk een liter snot per dag, lees je op diverse sites. Klopt dat? ‘Ik betwijfel of dat ooit goed is onderzocht’, zegt Gevaert. ‘Hoe zou je dat moeten aanpakken? Maar qua grootteorde lijkt het me geen gekke schatting.’

Als we ziek zijn – verkouden bijvoorbeeld – produceren we meer neusafscheiding, omdat het lichaam dan zijn best doet om extra veel ziektekiemen af te voeren. ‘Maar we produceren ook meer als we vieze lucht inademen. Als je fietst in vervuilde lucht, heb je meer last van snot. Let daar maar eens op. De slijmproductie past zich aan.’

Snot mag dan goed zijn, toch is niemand blij met een loopneus. ‘Het kan natuurlijk hinderlijk zijn. Sommige mensen hebben bovendien een aandoening waardoor ze onnodig veel snot produceren. Neem hooikoorts bij jongeren. Maar ook ouderen hebben er vaak last van. Met de leeftijd verandert de samenstelling van het snot en de trilhaartjes werken niet meer optimaal, waardoor het slijm in de neus blijft hangen.’

En dan heb je nog mensen met sinusitis, zoals de heer Gerets. Die klagen ook. ‘Sinusitis is een ontsteking van de slijmvliezen in de sinussen. Door de ontsteking maken we meer snot aan en door de verdikking van de slijmvliezen kan het niet meer weg. De sinussen lopen vol snot en dat kan een pijnlijke druk veroorzaken.’

‘Snot is onze eerste verdediging tegen ziektekiemen en stofdeeltjes – minder snot leidt tot veel misère’

PHILIPPE GEVAERT

KNOarts (UZ Gent)

Vragen voor de wetenschapswinkel zijn welkom op wetenschap@standaard.be, onder vermelding van naam en woonplaats.