Die andere pandemie: lockdowngeweld in huis
Geen enkel land ontsnapt aan de plaag van huiselijk geweld. ‘Jongens herhalen wat ze hun vader zien doen.’ Corona dwingt welzijnswerkers tot innovatie.
BRUSSEL I Een pandemie waart door de wereld, volgens een vast patroon. ‘Eerst komt de lockdown, tien dagen later de piek van telefoontjes naar hulplijnen’, schrijft Ashwini Deshpande, professor economie in Delhi. ‘Vrouwen die overstuur zijn bellen omdat zij of hun kinderen thuis geweld ondervinden.’
Straatarm land of rijke welvaartsstaat: het shockerende is dat geen enkel land immuun is voor een ‘covidpiek’ in geweld op vrouwen. Wuhan en Londen kampen met dezelfde situatie. Doorgaans gaat het om 30 procent meer meldingen van huiselijk geweld. Maar er zijn uitschieters. De Hongaarse politie kreeg in maart 2020 50 procent meer oproepen dan rond diezelfde pe
Namen van vrouwen die door hun partner zijn riode vorig jaar. In Finland was dat ‘maar’ 13 procent. De Franse minister Marlène Shiappa spreekt over een ‘explosie’: in één week tijd evenveel oproepen als in een hele maand.’
Ook in België ondervond in de eerste fase van de lockdown een op de vier mensen agressie (fysiek en psychisch) in huis, volgens een studie van de UGent.
‘In sommige landen dalen de oproepen op affiches bij een manifestatie tegen femicide, op 8 mei in kent een ‘explosie’ van huiselijk geweld: in één week tijd waren er evenveel oproepen als in een hele maand. juist’, zeggen experts Sujata Tuladhar en Henriette Jansen, die bij het VNbevolkingsfonds werken rond gendergebaseerd geweld. ‘Vaak omdat vrouwen te bang zijn om hulp te vragen. Ze worden afgeluisterd of kunnen door de lockdown nergens naartoe. Wij horen van hulpverleners dat de situatie absoluut niet goed is. Zo’n stijging zien we wel vaker bij rampen en noodgevallen.’
Tuladhar en Jansen verklaren de piek door de isolatie, financiële stress en het wegvallen van een sociaal netwerk. Dat terwijl de cijfers in ‘normale tijden’ al slecht waren. ‘Wereldwijd zal een op de drie vrouwen in haar leven seksueel of fysiek geweld door haar partner ervaren’, zegt Jansen. ‘Vragen we of ze dat het afgelopen jaar meemaakten, dan zegt een op de vijf ja. Psychologisch geweld komt nog meer voor.’
De oorzaken zijn altijd gelaagd. Risico’s hangen af van zowel het individu, gezinsdynamiek en maatschappelijke context. Is er veel ongelijkheid tussen man en vrouw, of veel straffeloosheid voor geweldplegers? ‘Thuisblijven is niet hetzelfde als thuis zwijgen’, luidt de boodschap op dit mondmasker in
Een alleenstaande maatregel werkt daarom niet.
‘Soms denkt men dat vrouwen beter beschermd zijn als ze eigen middelen hebben, maar zo simpel is het niet’, zegt Jansen. ‘Een terugkerende vaststelling is wel dat geweld van generatie op generatie doorgegeven wordt. Jongetjes doen wat ze hun vader zagen doen.’
‘Crisiszorg is essentiële dienst’
Werken aan gedragsverandering is dus nodig om later problemen te vermijden. Dat maakt diensten tegen huiselijk geweld eigenlijk eerder een investering dan een kost. Schotland gaf daarom begin april bijna anderhalf miljoen euro aan slachtofferorganisaties. ‘De politie zal nu ook proactief omgaan met misbruikdossiers’, zei premier Nicola Sturgeon.
Volgens Jansen heeft covid19 huiselijk geweld meer dan ooit op de radar gezet bij beleidsmakers. Wereldwijd wordt er volop geëxperimenteerd (zie inzet). ‘Experts uit armere en rijke landen leren van elkaar en we worden gedwongen tot innovatie’, zegt Tuladhar. ‘Maar bezorgdheid is niet genoeg: de middelen moeten volgen.’
Deshpande spreekt niet toevallig over ‘intiem terrorisme’. Waar een handjevol terroristen enorme reacties van beleidsmakers heeft uitgelokt, brengt geweld op vrouwen zelden grote revoluties. Tuladhar: ‘We moeten crisiszorg bij huiselijk geweld als essentiële dienst zien.’
‘Een handjevol terroristen heeft bij beleidsmakers enorme reacties uitgelokt. Waarom gebeurt dat niet bij geweld op vrouwen, dat ‘‘intiem terrorisme’’ is’ ASHWINI DESHPANDE
Professor economie in Delhi
Wie discreet en gratis wil praten over huiselijk geweld kan bellen naar 1712.