‘En de divibokaal gaat deze maand naar ...’
De Nederlandse nieuwsomroep NOS ijvert voor meer diversiteit in zijn programma’s, maar hanteert daarbij gecontesteerde methodes.
Het was de Nederlandse weblog Geenstijl die eind vorige week de kat de bel aanbond. Via een bron bij de NOS wist hij de hand te leggen op documenten en emails over het diversiteitsbeleid van de NOS, de Nederlandse omroepstichting die op de zenders van de openbare omroep NPO de nieuws en actuauitzendingen verzorgt.
De nieuwsredacties van de NOS, zo bleek, beschikken over een database met gegevens van experts van nietwesterse afkomst, die ze kunnen contacteren voor een waaier aan onderwerpen. Die contactlijst bevat naast kolommen met de naam, functie, geslacht, specialisaties en telefoonnummer van de experts ook een kolom genaamd ‘diversiteit’, waarin hun etnische achtergrond staat vermeld. ‘Marokkaans’, ‘Indiaas’ of ‘achtergrond: Iraans’ staat er bijvoorbeeld. NOSmedewerkers kennen de lijst als de ‘divibase’: ze kunnen erin op zoek naar experts met een migratieachtergrond die ze aan het woord kunnen laten over een thema dat ze in een uitzending behandelen. Als hen dat lukt, neemt de diversiteit in die programma’s toe. ‘Etnische profilering’, noemde Geenstijl dat onomwonden.
En het wordt nog erger. Om programmamakers aan te moedigen meer vrouwen en mensen met een migratieachtergrond aan bod te laten komen, reikt de hoofdredactie van de NOS maandelijks de ‘divibokaal’ uit: een wisselbeker die gaat naar de journalist of programmamaker wiens programma die maand het best scoorde inzake diversiteit.
Geenstijl deed daar erg smalend over, maar was niet alleen. ‘De witte man slaat de andere witte man op de schouder omdat hij een zwarte vrouw in beeld brengt’, vatte diversiteitsexperte Rosemarie Buikema van de Universiteit Utrecht het samen in NRC Handelsblad. ‘Dat is natuurlijk vernederend.’
Symptoombestrijding
De beker en de lijst kwamen zelfs op de politieke agenda. Er werden vragen gesteld in de Tweede Kamer. Martin Bosma van de PVV van Geert Wilders, had het net als Geenstijl over etnische profilering. Volgens Zohair el Yassini van de liberale VVD reduceert de ‘divibase’ mensen met een migratieachtergrond tot hun afkomst of geslacht. ‘Het voelt een beetje alsof journalisten van de NOS op safari gaan om exotische diertjes te zoeken om zo een trofee te winnen’, schreef hij op Twitter.
Ook journalist en schrijver Erdal Balci was misnoegd. Op Twitter vroeg hij zich af of hij misschien ‘gematst was vanwege zijn afkomst’, en in de Volkskrant schreef hij een vlammende column tegen het diversiteitsbeleid van de NOS: ‘De diversiteitseis is symptoombestrijding.’
Algemeen hoofdredacteur Marcel Gelauff van NOS Nieuws heeft intussen besloten de divibokaal af te voeren, maar hij blijft de divibase verdedigen. ‘Je bent anders geneigd om mensen uit je eigen groep te zoeken, en uit je bekende contacten te putten’, zegt hij aan NRC. ‘Het gaat niet vanzelf. Je moet je er actief voor inspannen. Na jaren van praten en goede bedoelingen zijn we daar wel achter.’
De Nederlandse openbare omroep NPO heeft, net als de VRT, de opdracht toe te zien op diversiteit in zijn programma’s, maar krijgt daar, in tegenstelling tot de VRT, geen streefcijfers voor opgelegd.
‘Het voelt alsof journalisten van de NOS op safari gaan om exotische diertjes te zoeken om zo een trofee te winnen’ ZOHAIR EL YASSINI
Tweede Kamerlid, op Twitter