Vlaming ligt wakker van corona en het
Het politieke onvermogen en de gezondheidszorg: dat zijn de grootste politieke problemen die de ondervraagden spontaan naar voren schuiven. Opvallend: ook het migratiethema houdt stand, terwijl klimaat volledig van het voorplan is verdwenen.
BRUSSEL I Wat is voor u het grootste probleem waarmee België op dit moment geconfronteerd wordt? Op die open vraag konden alle deelnemers aan het onderzoek van Stefaan Walgrave (UA) en Jonas Lefevere (VUB) vrank en vrij antwoorden.
Die open vraagstelling, in tegenstelling tot een reeks opgelijste thema’s, is geen onbelangrijk detail. ‘De bevraging is arbeidsintensiever, maar stemt wel meer overeen met wat bij de mensen echt top of mind zit’, zegt Walgrave. ‘De meeste mensen hebben maximaal drie thema’s in gedachten als ze naar de stembus stappen. Op deze manier kunnen we veel beter vatten op welke manier en met welke logica mensen naar de politiek kijken.’
De vraagstelling leek in coronatijden bijna overbodig, maar leverde toch een aantal opvallende inzichten op.
1. Gezondheid met stip op één, maar geen enkele partij kan het thema claimen
Zoals verwacht speelt er een coronaeffect. 37 procent van de ondervraagden verwijst naar onderwerpen gerelateerd aan onze gezondheidszorg. Daarmee komt het thema vanuit het niets op de eerste plaats in de ranking van relevante politieke thema’s.
Die aandacht voor gezondheidszorg gaat vooral ten koste van linkse thema’s. De andere onderdelen van de sociale zekerheid, zoals de pensioenen, komen amper nog ter sprake. En ook de milieu en klimaatproblematiek wordt amper aangehaald. Zelfs bij de Groenkiezers gaat alle aandacht nu prioritair naar de gezondheidszorg.
Vanuit politiek oogpunt is dat niet per se goed nieuws voor de linkse partijen, want opvallend genoeg slaagt geen enkele partij er op dit moment in om het thema met succes te claimen. Het grootste deel van de ondervraagden (34 procent) koppelt het thema aan geen enkele partij of geeft aan dat alle partijen er gelijkwaardig mee bezig zijn.
Alleen CD&V (18 procent van de ondervraagden geeft aan dat die partij het meest belang hecht aan het thema) en de SP.A (16 procent) mogen toch wat hoop koesteren om er garen bij te spinnen. Voor Open VLD is het dan weer pijnlijk om vast te stellen dat amper 6 procent haar linkt aan het thema gezondheidszorg, ook al hebben de liberalen de bevoegde minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) in hun rangen.
Maar opnieuw: zolang niemand erin slaagt het thema stevig te claimen – zoals Vlaams Belang succesvol met het thema migratie blijft doen – zijn de electorale consequenties beperkt en valt er met het thema politiek niet veel te winnen. ‘Het grootste thema van het moment ligt voor het grijpen’, stelt ook Walgrave vast.
Alleen rest de vraag of het ook politiek verstandig is om zich nu volop op het thema te storten. ‘Dat is óók risicovol want binnen drie jaar kan het thema weer vergeten zijn’, zegt Walgrave. ‘Is gezondheidszorg een blijver? Ik denk het niet. Na de dioxinecrisis was voedselveiligheid ook geen groot thema meer. Bovendien benadrukken álle politieke partijen nu het belang van de zorg. Zonder politieke polarisatie is het moeilijk voor één partij om een thema naar zich toe te trekken.’
2. Ergernis over ‘zakkenvullers’ en inefficiëntie
Even opvallend, benadrukt Walgrave, is dat ‘maar’ 37 procent van de ondervraagden de gezondheidszorg aanhaalde. Met andere woorden: zelfs op het hoogtepunt van de coronacrisis blijven ook veel andere thema’s nog altijd in de hoofden spelen. Daarbij werkt er duidelijk nog een grote ergernis door over de aanhoudende politieke crisis die ons land al vóór de coronacrisis in haar greep hield.
Zo klaagt 24 procent van de ondervraagden over de politieke vertegenwoordiging in dit land – de politieke partijen en de politici. ‘Dat gaat van klachten over “zakkenvullers”, tot politici die niet naar hen luisteren, tot de ergernis over het gebrek aan staatsmanschap en partijen die schrik hebben voor hun eigen schaduw’, zegt Walgrave.
Nog eens 11 procent klaagt over het communautaire. Lees: de inefficiënte staatsstructuur, de overdaad aan ministers en de onduidelijke bevoegdheden in ons land. ‘In die categorie spelen voor alle duidelijkheid zowel Vlaamsnationalistische als meer Belgicistische gevoelens om te herfederaliseren’, zegt Walgrave. De politieke crisis laat zo hoe dan ook stevige sporen na en het zijn vooral van de ondervraagden.
‘Terwijl milieu en klimaat in deze tijden weggeblazen worden, toont het thema migratie zich weerbarstiger en dieper verankerd’ STEFAAN WALGRAVE Politicoloog UA