Stop de mythe, dit is het échte Tsjechië
Tsjechië telt een pak minder coronaslachtoffers dan België. De gezondheidszorg is er beter georganiseerd dan veel WestEuropeanen denken, zegt RADKA SMEJKALOVÁ.
Het afgelopen weekend was het dodental van de coronaslachtoffers in Tsjechië opgelopen tot 315 (geteld vanaf begin maart). Dat aantal werd in België op de piek van de epidemie per dag geregistreerd. Terwijl de cijfers er de pan uit vlogen, bleef de schade in Midden en OostEuropa tamelijk beperkt. Hoe komt dat?
Tijdens de twee maanden waarin Europa tegen de onzichtbare vijand vocht, was er in de Belgische berichtgeving zo goed als geen ruimte om te kijken hoe de epidemie in de uithoeken van de Europese Unie werd bestreden. Alsof er aan de oostgrens met Duitsland nog steeds een onzichtbaar IJzeren Gordijn lag. Daar heeft de VRT afgelopen weekend eindelijk verandering in gebracht. Op het einde van een item over wat men in het Westen tijdens deze epidemie van de Tsjechen en Slovaken kan leren, zat wel een spottend staartje: ‘De angst van de bevolking voor de gezondheidszorg in hun land heeft vermoedelijk een rol gespeeld, waardoor ze vaak ook al door eigen initiatief hun beweging gingen beperken.’ Klaar is Kees! De OostEuropeanen zijn gezond gebleven ondanks hun wankele gezondheidszorg, omdat ze snugger genoeg waren om daar niets van te verwachten!
Zo’n vaststelling is niet alleen misprijzend, ze getuigt ook van een gebrek aan kennis en diepgang, en berust vooral niet op de waarheid. De toekomst wordt vaak gebouwd op mythes over het verleden. Want het is veel gemakkelijker om conclusies te trekken uit vermeende kennis die strookt met onze denkwereld dan ons uit onze comfortzone te rukken door bestaande mythes proberen te doorgronden en ze eventueel ook uit de wereld te helpen.
Medisch toerisme
Daarom neem ik jullie graag mee op een denkbeeldige excursie waarbij we vooroordelen en snelle conclusies ter zijde schuiven, feiten proberen toe te lichten en enkele misvattingen proberen te ontmantelen.
Om te beginnen, de Tsjechen hebben geen enkele reden om zich over hun gezondheidszorg zorgen te maken. Temeer daar jaarlijks meer dan 19.000 buitenlanders naar Tsjechië komen in het kader van het zogenaamde ‘medische toerisme’, om er dus medische ingrepen te ondergaan. Daarmee staat Tsjechië in Europa op plaats vijf – met België op nummer vier – volgens het Tsjechische Bureau voor ziekenkostenrecuperatie. Trouwens, in de jongste European Consumer Health Care Index, waarin resultaten, wachttijden en de toegankelijkheid van gezondheidszorg in verschillende Europese landen worden beoordeeld, staat Tsjechië boven het VK, Spanje en Italië.
Waarom zijn er dan in Tsjechië, een land met evenveel inwoners als België, minder mensen met het nieuwe coronavirus besmet geraakt (8.890) dan dat er in België aan gestorven zijn (9.237)? De loop der dingen werd gekenmerkt door verschillen in de aanpak van deze crisis: snelle reactie van de overheid, beschikbaarheid van teststalen, onmiddellijke aanmoediging en later verplichting om mondmaskers te dragen en wellicht ook een lange voorgeschiedenis van verplichte inentingen die mensen in contact met een infectie weerbaarder maken door een snellere aanmaak van antistoffen.
Op 1 maart waren er in België twee geregistreerde besmettingen met het nieuwe coronavirus, in Tsjechië drie. Tienduizenden burgers uit beide landen kwamen terug uit de NoordItaliaanse skigebieden. Maar terwijl Tsjechië al vanaf 11 maart alle scholen sloot en samenscholing van meer dan honderd mensen verbood, was de Belgische overheid nog altijd niet bereid om evenementen met meer dan duizend deelnemers af te schaffen. Bij gebrek aan leiding hebben cultuurhuizen zoals deSingel, de Muntschouwburg of De Vooruit uit burgerzin zelf alle activiteiten geschrapt.
Gratis verzending
Ook de Tsjechen hebben zich op hun burgerzin moeten beroepen, maar de overheid heeft hen wel duidelijke signalen gegeven welke richting het uit moest gaan. Tsjechische politici en virologen hebben
van bij het begin het belang van mondmaskers benadrukt en het dragen van een masker of een sjaal op alle openbaren plaatsen vanaf 19 maart als plicht ingevoerd. In België hielden de bevoegde instanties tot eind maart voet bij stuk dat mondmaskers overbodig en zelfs gevaarlijk waren.
In Tsjechië zijn mensen massaal maskers beginnen te naaien en er ontstond een heel netwerk voor vraag en aanbod. De Tsjechische post heeft zendingen met mondmaskers vrijgesteld van portokosten. Bedrijven hebben hun productie aangepast om schilden voor ziekenhuispersoneel te maken en de Technische Universiteit van Liberec kon een stof ontwikkelen die even efficiënt bleek in het tegenhouden van het covid19virus als FFP2maskers en die verwerkt kon worden in de stoffen maskers. Wellicht hielp het feit dat velen zich nog de tijden van het communisme konden herinneren toen alles schaars was en een doehetzelfmentaliteit een noodzakelijke overlevingsmodus was.
Veel sneller dan in België kon men zich in Tsjechië op covid19 laten testen. Al vanaf 13 maart – toen België kennismaakte met de eerste lockdownparties – werden in Tsjechië de eerste publieke testplaatsen klaargezet waar men zich op het virus kon laten testen. Mobiele eenheden gingen bij zieke mensen langs. Er was geen sprake van mensen die ziek thuiszaten met covid19symptomen en die toch geen kans kregen om zich te laten testen. Vermoedelijk daardoor werden er ook niet zo veel verdachte overlijdens in bejaardentehuizen lukraak aan covid19 toegeschreven, want alle mensen met symptomen werden getest.
Met koorts naar school
Wat in Tsjechië ook zeker heeft bijgedragen bij het indijken van de coronaverspreiding, was de preventieve aanpak van het Tsjechische gezondheidszorgsysteem. Het begint al bij de kleintjes. In België ga je niet naar de dokter – zo heb ik het altijd ervaren – tenzij je al drie dagen koorts hebt. In Tsjechië ga je meteen. Toen ons kind nog in België naar school ging, was het een gewone praktijk om kindjes met lichte koorts toch naar de les te sturen, want wat moet je als ouder anders doen? Het helpt natuurlijk als je als ouder altijd recht hebt om betaald zorgverlof te nemen indien je kind ziek is. In Tsjechië heb je dat. Ook al is het vijf keer per jaar voor elk van je kinderen.
Misschien is dit allemaal louter toeval en hebben nog andere redenen een rol gespeeld in het feit dat Midden en OostEuropa de coronacrisis veel beter hebben doorstaan dan WestEuropa. Hoe dan ook, laten we aan beide kanten van ons continent respect voor elkaar tonen en zonder argwaan openstaan voor elkaars ideeën. Want alleen zo bouwen we aan een broederlijk Europees project waar iedereen zich gelijk mag voelen. En, lieve Belgen, aarzel vooral niet om uw eigen mening zonder vooroordelen te komen vormen. Tsjechië ligt echt niet buiten de beschaving.
P.S. Als u komt, rijd vooral niet te ver richting OostEuropa, houd halt in MiddenEuropa – dat is waar Tsjechië zich geografisch, historisch en cultureel bevindt. Wenen ligt meer oostwaarts dan Praag.
In Tsjechië was er geen sprake van mensen die thuiszaten met covid19symptomen en die toch geen kans kregen om zich te laten testen