Als recepten uit het verleden niet meer werken

Sinds deze week mogen bewoners van woonzorgcentra opnieuw bezoek ontvangen op de kamer. De visites duren nauwelijks een halfuur, de gasten dragen een mondmasker en krijgen ontsmettingsalcohol mee. Het weerzien verloopt emotioneel. De lockdown heeft veel ouderen mentaal en fysiek verkruimeld, maandenlang gevangen binnen vier muren. Ze lijden nog steeds. Behalve het besef dat de dagen stilaan zijn geteld, wegen de eenzaamheid, de machteloosheid en het nietsdoen ontzettend zwaar. De lockdown maakt uitgerekend van de laatste levensfase een aanslag op de mensenrechten.

De door de Vlaamse Ombudsdienst verzamelde getuigenissen lezen als een dweil in het gezicht. Ze laten aan duidelijkheid niets te wensen over, al blijft voorzichtigheid bij het veralgemenen geboden. Een bijzondere commissie onderzoekt in het Vlaams Parlement hoe de woonzorgcentra de covidpandemie hebben overleefd. Die vraag stelt scherp op de verantwoordelijken op de diverse niveaus, maar verdient een bredere focus dan de haast onvermijdelijke persoonlijke consequenties. Hoe gaat de samenleving om met haar meest kwetsbare ouderen?

Wellicht zullen er altijd woonzorgcentra blijven bestaan. De laatste jaren zetten de overheden in op alle mogelijke vormen van thuiszorg. Dat is niet alleen goedkoper, het komt tegemoet aan individuele wensen. Ouderen willen zo lang mogelijk in een vertrouwde omgeving wonen. Maar soms overtreft de zorgvraag alle mogelijke professionele of mantelzorg.

Het gaat om uiterst breekbare mensen, die gemiddeld amper anderhalf jaar in het woonzorgcentrum verblijven. Corona herbevestigt de noodzaak van een andere aanpak, met kleinere, meer gezellige en beter ingeplante centra. Elke bewoner verdient een individuele benadering, met respect voor zijn of haar levenstraject en ruimte voor participatie. Dat impliceert voldoende, goed opgeleid, flexibel en gemotiveerd personeel. In de plaats van een collectieve financiering moet er ruimte komen voor een individueel zorgbudget.

Woonzorgcentra moeten af van hun eerder negatief imago. Dat beseft ook de Vlaamse overheid. Twee jaar geleden keurde ze een conceptnota in die zin goed. Die vertrekt vanuit de gedachte dat de recepten uit het verleden niet meer werken. Het komt er nu op aan al die mooie plannen met een voldoende groot en transparant budget dringend te implementeren. Mocht minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) zijn aanpak van de afgelopen maanden niet overleven, dan weet zijn opvolger alvast wat gedaan.

Lockdown maakt uitgerekend van laatste levensfase aanslag op mensenrechten