Lana Del Rey Maakt meisjesdroom waar
Lana Del Rey ziet een meisjesdroom uitkomen, want ze mag zich met haar eerste dichtbundel officieel poëet noemen. Die toevoeging aan haar persoonsomschrijving lijkt de belangrijkste doelstelling te zijn van deze bundel.
Vorig jaar werkte Lana Del Rey samen met producer Jack Antonoff (Fun., Taylor Swift, Lorde en meer) voor het geprezen Norman fucking
Rockwell!, en die samenwerking wordt dit jaar voortgezet op de audioversie van haar poëziedebuut Violet bent backwards over the grass. Het audioboek telt een selectie van veertien gedichten, voorgelezen door Del Rey met minimale muzikale begeleiding op piano, gitaar en saxofoon van Antonoff.
De 35-jarige Elisabeth Grant begon in 2017 met het schrijven van
Violet tijdens de writer’s block voorafgaand aan NFR!. De poëziebundel werd begin 2019 al aangekondigd en vervolgens uitgesteld nadat stem- en persoonlijke problemen de tournee van NFR! dwarsboomden. Van uitstel komt geen afstel: het audioboek is sinds deze week beluisterbaar, en in september verschijnen zowel de volledige dichtbundel als Chemtrails
over the country club, haar zesde album als Lana Del Rey.
Poëzie heeft altijd een grote rol gespeeld in het creatieve proces van de Amerikaanse zangeres. Dichters als Walt Whitman en Allen Ginsberg hebben de manier beïnvloed waarop ze nummers schrijft, en in het nummer ‘Hope is a dangerous thing for a woman like me to have – but I have it’ omschrijft ze zichzelf als een ‘24/7 Sylvia Plath’. Het was niet toevallig dat ze haar poëziebundel aankondigde toen ze dat nummer vrijgaf, en het is ook niet verwonderlijk dat er in haar gedichten opnieuw een referentie zit naar de betreurde schrijfster die zichzelf in haar oven vergaste. Stay on your path Sylvia Plath / don’t fall away like all the others schrijft ze zichzelf moed toe in de afsluiter van het audioboek Bare feet
on linoleum – ook Del Rey was doorheen haar carrière niet vies van wat suïcidale pathos in haar teksten.
Voor sommige songschrijvers was de grens met poëzie altijd dun. Gil Scott-Heron, Henry Rollins en Patti Smith zijn maar enkele muzikanten die zich naast refreinen ook aan stanza’s hebben gewaagd. Recenter is Kate Tempest een sprekend voorbeeld van een nieuwe generatie die rap en dichten met elkaar vermengt tot een vorm van slampoetry met minimale muzikale ondersteuning. Tempest brak in 2012 door met haar dichtbundel Brand new ancients, waarin ze de levens van haar generatiegenoten in een mythologisch jasje steekt. Net als haar geëngageerde voorgangers kijkt ze naar de wereld rondom zich: ook in haar albums zijn het toevallige passanten of bewoners van een flatgebouw die het verhaal dragen.
Navelstaren
Het is een heel andere stijl dan die van Lana Del Rey, die puur vanuit haar persoonlijke leefwereld schrijft. Klimaatopwarming, politiek en de samenleving waarin we leven figureren wel, maar blijven vanaf de zijlijn toekijken hoe Del Rey ietwat navel
staarderig haar eigen gedachtekronkels in verzen probeert te gieten. Aan rijmschema’s doet ze niet mee, haar proza leest eerder als een welbespraakte gedachtestroom waarin soms verhaallijnen uit NFR! opduiken. Ze kondigde wel aan wel aan dat in haar tweede bundel Behind the iron gates – insights from an institution, die volgend jaar in maart verschijnt, meer aandacht zal zijn voor maatschappijkritiek.
Thematisch gezien breekt Del Rey in deze eerste gedichtenbundel niet met haar discografie. Passionele liefde, glamour en filmische Californische landschappen blijven de hoofdmoot uitmaken. Ze cijfert zichzelf nog steeds weg – op dat vlak is er sinds haar doorbraakhit ‘Video games’ weinig veranderd. I need your body to stand on / Your name to define me / On top of being a woman / I am scared schuifelt ze in ‘Land of 1000 fires’. Toch behandelt Del Rey die thema’s in haar nummers vaak geslaagder en gelaagder dan in deze dichtbundel. Dat door de minimale muzikale omkadering de nadruk extra hard op haar schrijfsels komt te liggen, geeft ze soms een bijna banale bijklank. Vooral tijdens de kortere gedichten heb je het gevoel doorheen een matig dagboek te neuzen. Het is in de langere passages dat ze haar kunnen etaleert, zoals in opener ‘LA who am I to love you’ of het bijna zeven minuten durende ‘SportCruiser’. In het eerste verwerkt ze luchtvervuiling en bosbranden in haar haat-liefderelatie met haar partner en haar stad, in het tweede beschrijft ze via een vlieglesmetafoor hoe ze zichzelf leerde vertrouwen. I’m not a captain / I’m not a pilot / I write! Versleten radio Het persoonlijke karakter van haar gedichten is natuurlijk spek naar de bek voor haar trouwste en meest toegewijde fans, die nu wel heel dicht bij de gedachtewereld van hun idool kunnen komen. De manier waarop het audioboek is opgenomen, versterkt die persoonlijke toets en etaleert meteen Del Reys voorliefde voor vintage nostalgie. De audiokwaliteit en het volume van de verschillende gedichten verschilt, wat tijdens het luisteren het gevoel geeft alsof je een versleten radiotoestel hoort. Samen met haar warme, soms hese stem draagt het bij tot het vervaagde Hollywoodsfeertje waar de popster zo graag mee dweept. Terwijl ze haar zielenroerselen voorleest, vergeet je haast dat dit dezelfde diva was die nummers als ‘National anthem’ en ‘Love’ zong.
Wereldliteratuur is dit niet, al stelt Del Rey zich met Violet bent
backwards over the grass meer dan ooit op als een open boek. Dat is, na meer dan een decennium lang zoeken naar de juiste persona en vier verschillende artiestennamen, op zich al een prestatie. Maar ‘zangeres’ zal in haar biografie nog steeds groter gedrukt staan dan ‘poëet’.
Thematisch gezien breekt Del Rey in deze eerste gedichtenbundel niet met haar discografie. Passionele liefde, glamour en filmische Californische landschappen maken de hoofdmoot uit