CD&V-voorzitter Joachim Coens
‘Ze zullen rekening met ons moeten houden of we doen niet mee’
‘We hebben er alles aan gedaan, veertien maanden lang, om een federale regering met een Vlaamse meerderheid in het zadel te helpen. Maar uiteindelijk is ook de ultieme poging van Paul Magnette (PS) en Bart De Wever (N-VA) deze zomer mislukt. Tja, dan kan ik er ook niets meer aan doen.’
CD&V-voorzitter Joachim Coens vindt dat hem weinig te verwijten valt, nu zijn partij heeft beslist om mee te stappen in de onderhandelingen over een Vivaldi-, pardon Avanti-coalitie. ‘Ik zeg niet dat deze coalitie onze voorkeur wegdraagt, maar na al die tijd hebben de mensen recht op een volwaardige regering met een meerderheid, dat moet je toch ook begrijpen.’
Is het geen gevaarlijk spel voor CD&V om in een federale regering zonder Vlaamse meerderheid te stappen?
‘Wij vinden een Vlaamse meerderheid nog altijd belangrijk, maar ik kan er nu ook niets meer aan doen, nadat de twee grootste partijen, de PS en de N-VA, hun opdracht teruggegeven hebben aan de koning, omdat het op de een of andere manier niet ging. Het is nu wat het is. We komen enkele zetels te kort voor een Vlaamse meerderheid, maar het gaat nog altijd om een Belgische federale regering. Het is erover om dat als verraad te zien. Wij zijn een partij met diepe wortels in Vlaanderen. We vertegenwoordigen ook de Vlaamse ondernemerswereld, de Vlaamse traditie. Als men ons wil meenemen om te besturen, moet dat aan bod komen.’
Wat gaf voor u de doorslag?
‘We konden geen kant meer op, met de deadline van 17 september die almaar dichterbij kwam. Het alternatief was chaos, of een paars-groen project, ethisch progressief met een Belgisch sausje, dat helemaal niet interessant was. Dan konden we beter onze verantwoordelijkheid nemen. Als wij meedoen met Avanti – wat iets heel anders is dan paars-groen – is dat om de sociaal-economische uitdagingen aan te pakken, het land weer op de rails te zetten, zowel economisch als op het vlak van gezondheidszorg, en het voor te bereiden op de toekomst, ook wat het klimaat betreft bijvoorbeeld. Ze zullen rekening moeten houden met ons, of we doen niet mee. De nota die we deze week opstellen, wordt cruciaal. En tijdens de onderhandelingen zullen we ook regelmatig evaluatiemomenten inlassen. We zitten hier niet om mee te doen in een olé-oléverhaal.’
Volgens NVAvoorzitter Bart De Wever trekken de systeempartijen samen rond Franstalig links en heeft de antipolitiek de wind in de zeilen.
‘Je kunt partijen als CD&V, Open VLD of MR, zelfs met de huidige voorzitter, moeilijk als extreemlinks beschouwen. Er is een evenwicht in deze coalitie. Ik begrijp dat die framing gezet moet worden, maar wij kiezen ervoor om het op te nemen voor de burgers, de Belgen, de Vlamingen die ons kiespubliek vormen.’
Daar zijn voor de partij grote risico’s aan verbonden.
‘Er is veel bezorgdheid binnen de partij, en die deel ik, maar we moeten nu vooral rustig blijven. Aan de oppositie zijn ook risico’s verbonden, aan verkiezingen ook. Ook als het land in de onbestuurbaarheid blijft zitten, is daar een risico aan verbonden. Wij hadden een andere meerderheid voor ogen, met een afspiegeling van de regioregeringen, maar het is nu wellicht anders.’
‘Men weet dat er in de regering een consensus moet zijn over ethische zaken. Zonder ons is er dus niets mogelijk’
Moet de Vlaamse minderheid gecompenseerd worden door een Vlaming als eerste minister?
‘Er zijn verschillende invalshoeken mogelijk. De grootste partij kan de premier leveren, de Wetstraat 16 kan naar een Vlaamse partij gaan, omdat de Vlamingen in de minderheid zijn. Je kunt ook rekening houden met het feit dat de Europese commissaris ook een Franstalige is. We moeten dat eens rustig in kaart brengen.’
De christendemocratische familie is onvolledig, het CDH zit in de oppositie.
‘Dat mag geen enkele rol spelen. Van die discussie over de politieke families krijg ik de wiebes. De socialisten, de liberalen en de groenen spreken voortdurend in termen van families, maar als het over de christendemocratische familie gaat, zetten ze wel de Franstalige christendemocraten eruit. Dan is het gedaan met praten over families. De grootste partij in deze coalitie is de PS, wat het aantal stemmen betreft, zijn wij de tweede grootste, en de grootste Vlaamse partij.’
Inhoud of de juiste man op de juiste plaats, waar gaat u voor?
‘Het belangrijkste is dat de juiste inhoud verzekerd is, want dat ligt het gevoeligst. Het accent moet liggen op de relance, het herstel van de economie en de koopkracht van de mensen. Maar inhoud kan ook gegarandeerd worden doordat je een bepaalde bevoegdheid in handen hebt. Er moet rekening gehouden worden met ons. Wat dat betekent, kunnen we aan tafel bespreken, maar we gaan niet flauw doen door over families te beginnen, he.’
Zal de herziening van de abortuswet vroeg of laat niet terug op de regeringstafel komen, en wat gaat u dan doen? De CD&V is naïef bezig, klinkt het nu al.
‘Dat ze zich maar niet vergissen. Er zijn zeer duidelijke grenzen gesteld. Wat in het parlement ligt, kan niet zomaar uit de kast gehaald worden. Maar ik wil niet vooruitlopen op problemen die zich niet mogen stellen. Men weet dat er in de regering een consensus moet zijn over ethische zaken. Zonder ons is er dus niets mogelijk. We zijn wel bereid om een aantal zaken te onderzoeken, daar gaat het niet over. En er komt nu eindelijk een wetenschappelijke evaluatie van de abortuswet, dat is ook belangrijk.’
De NVA heeft vragen bij het respect voor het Vlaamse regeerakkoord.
‘Ten onrechte. Elke regeringspartij moet de bestaande regeerakkoorden respecteren, punt. De federale regering zal de Vlaamse, Waalse en Brusselse akkoorden moeten respecteren en zoeken naar een goede samenwerking. Wie dat verhindert, zijn degenen die het land ondergraven.’
Komt er nog iets in huis van een staatshervorming?
‘De nota van Magnette en De Wever was meer uitgesproken op communautair vlak, dat is duidelijk. Maar een aantal zaken konden hoe dan ook niet tijdens deze regeertermijn omdat de grondwet niet voor herziening vatbaar verklaard is. Een aantal zaken kan wel: de vertegenwoordiging in de ziekteverzekering, de Brusselse politiezones, 5G … De rest kunnen we alleen voorbereiden. Dat is belangrijk.’
Een praatbarak, zegt De Wever.
‘Denken dat je dit soort taken zonder praten kunt oplossen, is een vergissing. Het gaat ook niet over een barak zonder richting. Het federale niveau kan op sommige vlakken misschien een meer coördinerende rol spelen, maar de essentie is een verdere regionalisering. Er is geen weg terug. Ik hoop dat de N-VA daaraan wil meewerken.’