Het klimaatdilemma van de ECB

De Europese Centrale Bank financiert mee de klimaatopwarming. Die beschuldiging komt van de Franse ngo Reclaim Finance. Het is al de tweede maal dat deze organisatie de ECB in het vizier neemt. In mei werd een gelijkaardige boodschap de wereld in gestuurd. Toen werd de bank ervan beschuldigd steenkoolverbranding te stimuleren, ditmaal was het de financiering van de gasindustrie die aangeklaagd werd.

Doorn in het oog van de ngo is de manier waarop de ECB haar speciale pandemieprogramma uitvoert. Na het uitbreken van de coronacrisis kondigde de bank aan om voor 1.470 miljard euro aan extra obligaties te zullen opkopen. Het grootste deel van dat geld gaat naar overheidsobligaties, maar met een deel van het geld worden ook bedrijfsobligaties opgekocht. Het is een techniek om de rente te verlagen. Dat helpt om de economie vlot te laten draaien, en zo mogelijk sneller te doen groeien.

Wat Reclaim Finance aanklaagt, is dat de ECB bij het opkopen van die obligaties geen rekening houdt met klimaatoverwegingen. De bank koopt zo breed mogelijk aan, en ze heeft van bijna alle grote Europese bedrijven wel obligaties in haar portefeuille. Dus ook van bedrijven als Total of Shell, die volop investeren in gasprojecten. En zelfs van ondernemingen die zich bezighouden met steenkool, zoals Fortum, de meerderheidsaandeelhouder van het energiebedrijf dat onlangs in Duitsland nog een nieuwe steenkoolcentrale in gebruik nam. Reclaim Finance heeft vastgesteld dat de ECB aan 38 fossiele-brandstofbedrijven geld heeft uitgeleend, waarvan 10 die zich met steenkool bezighouden en 11 die nieuwe gasprojecten aan het ontwikkelen zijn. ‘Door die steun draagt de ECB aanzienlijk bij aan de expansie van de gassector, waardoor de klimaatdoelen in gevaar komen’, schrijft de ngo.

De bank is zich daarvan bewust. Voorzitter Christine Lagarde heeft al sinds haar aantreden gehamerd op het belang van een groen en duurzaam beleid. Het was haar bedoeling om daarover dit jaar een brede consultatie te organiseren in het kader van de strategische herziening van het ECB-beleid. Maar de pandemie heeft roet in het eten gegooid: de herziening is met minstens een halfjaar vertraagd. De conclusies worden pas volgend jaar verwacht.

In hoeverre de bank tegemoet zal komen aan de verzuchtingen van klimaatactivisten, blijft afwachten. Het tegenargument luidt dat de bank in dat geval aan politiek zou gaan doen. Maar het mandaat van de bank luidt dat het beleid dient bij te dragen tot ‘de doelstellingen van de Unie’. Het tegengaan van de klimaatopwarming is één van die doelstellingen. Maar over de concrete aanpak laat Lagarde nog niet in haar kaarten kijken.

Dat is niet verwonderlijk, want hoe ver zou de ECB moeten gaan? Reclaim Finance eist dat er geen obligaties meer worden gekocht van bedrijven waarvan de activiteiten niet in overeenstemming zijn met het akkoord van Parijs. Ontwikkeling van nieuwe olie- en gasvelden, zoals Total doet, zou een uitsluitingscriterium moeten zijn, vindt de ngo. In afwachting heeft de ECB op haar website al wel erkend dat ‘bewustzijn voor aspecten rond het leefmilieu belangrijk zijn’.

De bank koopt zo breed mogelijk aan. Dus ook obligaties van bedrijven als Total of Shell

In ‘De Grote Markt’ duikt de economieredactie dagelijks in een opmerkelijke beweging in de economische wereld.