Farmareuzen strijden samen om vertrouwen van publiek
Negen farmareuzen verzekeren publiekelijk dat ze niet zullen beknibbelen op de gangbare wetenschappelijke en ethische standaarden. Daarmee willen ze een antwoord bieden op de groeiende druk om snel een vaccin af te leveren.
Het is ongezien dat de ceo’s van negen farmabedrijven – waaronder reuzen als Pfizer, AstraZeneca, GlaxoSmithKline en Johnson&Johnson – naar buiten komen met een gezamenlijk statement. Gisteren deden ze het onder de titel ‘biofarmaleiders staan verenigd achter de wetenschap’. Wat de ceo’s vervolgens beloven, zou eigenlijk niet ter discussie mogen staan: dat de bedrijven zich bij de ontwikkeling van de coronavaccins blijven houden aan de gangbare ethische standaarden en wetenschappelijke principes, dat ze ‘altijd de veiligheid en het welzijn van gevaccineerde personen een topprioriteit maken’, dat ze pas goedkeuring voor vaccins zullen aanvragen als de veiligheid en werkzaamheid is aangetoond in degelijke, grootschalige studies.
De farmabedrijven willen, zo schrijven ze, met die beloftes het vertrouwen van het publiek in het wetenschappelijke en goedkeuringsproces verzekeren. Hun statement toont aan dat de bedrijven zeer goed beseffen dat hun vaccins de perceptie tegen hebben. Dat een deel van de (wereld)bevolking vreest dat voor een snel vaccin compromissen worden gemaakt op het vlak van veiligheid en werkzaamheid.
Reactie op Trump
Het signaal dat de farmabedrijven nu uitzenden, is helder: wij zullen geen druk zetten op de gezondheidsautoriteiten om bochten af te snijden bij de (strenge) beoordeling van onze vaccins.
Zelf ondervinden de bedrijven geen druk van de autoriteiten om sneller te gaan, verzekert Johan Van Hoof, directeur bij Janssen Vaccines, per mail aan De Standaard. ‘Maar we zijn ons ervan bewust dat er ongerustheid ontstaan is hieromtrent.’
Internationaal wordt het gezamenlijke statement wel als een antwoord op de Amerikaanse president Donald Trump gelezen. Die beweerde vorige week dat de Verenigde Staten nog vóór de verkiezingen begin oktober een coronavaccin zouden hebben.
Het probleem met die belofte: het is vandaag nog helemaal niet duidelijk of er deze herfst al een vaccin is dat geen ernstige nevenwerkingen veroorzaakt én dat effectief bescherming biedt tegen infecties met het sars-CoV-2-virus. De grote fase-3-studies met tienduizenden proefpersonen lopen nog. Daaraan nemen behalve gezonde, jonge volwassenen nu ook oudere mensen deel, de groepen dus waarvoor het vaccin van extra groot belang is. Voor die resultaten er zijn, hebben voorspellingen weinig zin.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) beklemtoonde vorige week nog het belang van die studies en temperde de verwachtingen voor een brede uitrol vóór midden 2021. ‘De fase-3-studies moeten langer duren, omdat we moeten kunnen zien hoe goed het vaccin echt beschermt en hoe veilig het is’, klonk het op een persbriefing.
Niet alleen in Amerika, ook in Europa wagen beleidsmakers zich toch aan optimistischere beloftes. De Europese Commissie zegt dat de eerste dosissen van een coronavaccin tegen eind dit jaar beschikbaar zijn (in kleine hoeveelheden) en dat in april grote volumes toekomen (DS 8 september). In eigen land meldde de topman van het federaal geneesmiddelenagentschap (FAGG) vorige week ook dat maart 2021 ‘een realistische deadline’ zou zijn voor een eerste levering van coronavaccins in ons land.
Internationaal spierballengerol
Pierre Van Damme, professor vaccinologie aan de UAntwerpen, waarschuwt dat het internationale opbod van beloftes over wanneer er eindelijk het verlossende coronavaccin zal zijn, verkeerd uitdraait. ‘De race naar het vaccin dreigt puur een strijd tegen de tijd te worden. Trump wil er zijn herverkiezing mee garanderen, en de Russen willen de Amerikanen een loef afsteken door nog sneller een coronavaccin goed te keuren. Het is een soort van internationaal spierballengerol. Dat ondermijnt het vertrouwen van het publiek.’
In ons land is het tot dusver een zeer kleine minderheid, blijkt uit de Grote Coronastudie van de UAntwerpen, die al weet dat ze zich ‘waarschijnlijk’ of ‘zeker’ niet laat inenten: slechts 3 procent. Maar de snelheid waarmee het coronavaccin wordt ontwikkeld, kan de grotere groep twijfelaars doen afhaken. Van Damme: ‘In de antivaxx-beweging hoor je nu al zeggen dat het coronavaccin te snel ontwikkeld wordt, ten koste van de veiligheid. Terwijl dat hoegenaamd niet het geval is.’
Volgens Van Damme zou niet zozeer de farma-industrie maar wel de gezondheidsautoriteiten moeten verzekeren dat het coronavaccin de gebruikelijke hordes moet nemen voor het op de markt komt. ‘Zij zijn het die de vaccins zullen beoordelen en keuren. Dus moeten zij de garantie geven dat de vaccins aan alle geldende internationale criteria zullen voldoen.’
Maar met name in de VS gaat het geneesmiddelenagentschap (Food and Drug Administration, FDA) mee in de race naar een vaccin. In een interview in de Financial Times zei de FDA-topman Stephen Hahn eind augustus dat zijn agentschap zich klaarmaakt om zo snel mogelijk een coronavaccin goed te keuren. Daarvoor zal het niet per se de afronding van grootschalige fase3-studies afwachten.
Hahn oogstte kritiek van experts – en dat niet voor het eerst in deze coronacrisis. Onder zijn leiding werd onder andere het door Trump gehypete malariamiddel hydroxychloroquine zonder de nodige wetenschappelijke onderbouwing goedgekeurd voor de behandeling van covid-19-patiënten.
De meerderheid van de Amerikanen vreest nu dat bij de goedkeuring van het coronavaccin de politiek een grotere rol zal spelen dan de wetenschap.
‘De antivaxxbeweging zegt nu al dat het coronavaccin te snel wordt ontwikkeld, ten koste van de veiligheid’
Pierre Van Damme
Vaccinoloog UAntwerpen
werkers vliegtickets naar Turkije klaar, voor Kalesnikava een ticket naar Wenen en naar München. ‘Dan kon het regime vertellen dat wij voor de zon en zij voor zichzelf had gekozen’, zei Rodnenkov.
Toen ze met de agenten in de zone tussen de Wit-Russische en de Oekraïense grens waren, werden ze in een andere auto gezet. Op het
Op de vlucht
De versie die de Wit-Russische autoriteiten vertellen, klinkt anders. Zij beweren dat Kalesnikava en haar twee medewerkers het land wilden verlaten. Kalesnikava zou naar Oekraïne gaan, waar haar zus woont. President Aleksander Loekasjenko zei zelf in een interview dat de grenswachters hen bij de eerste grenspost hebben laten gaan, maar dat de mannen van de tweede grenspost wisten dat zij haar moesten tegenhouden. Volgens de officiële versie is Kalesnikava dan uit de auto gegooid, terwijl haar twee medewerkers gewoon zijn doorgereden.
Haar vader en haar advocaat hechten geen geloof aan die officiële versie, omdat volgens hen Kalesnikava altijd heeft gezegd dat ze het land nooit zou ontvluchten. De Oekraïense regering bevestigt de
Volgens de officiële versie is Kalesnikava uit de auto gegooid, terwijl haar medewerkers doorreden. Dat gelooft haar vader niet
Gisteravond zijn in verschillende steden in Wit-Rusland protesten georganiseerd als reactie op de verdwijning van Kalesnikava. In Minsk heeft de oproerpolitie tientallen mensen opgepakt.