Auto en fiets strijden om territorium in Brussel
Samen met het aantal fietsers in de straten van de hoofdstad stijgt de spanning tussen auto en tweewieler. Dat uit zich op de weg, maar ook op sociale media. ‘De eerste fietser die de clown uithangt, maakt kennis met mijn voorruit.’
De Brusselse politie stelde vrijdagavond een proces-verbaal op voor slagen en verwondingen aan twee vrouwelijke fietsers in de Dansaertwijk. Julie De Clercq (40) was met collega’s iets gaan drinken en ging met haar fiets naar huis. ‘Toen we wilden oversteken, kwam er een auto aangereden – veel te snel voor de smalle straat. Hij deed teken dat wij in zijn weg liepen, ik maande hem met mijn hand aan om rustig te doen. Hij stapte uit en sloeg me keihard in het gezicht. Ik was ontzettend geschrokken, maar zowat iedereen uit Brussel aan wie ik dit verteld heb, heeft iets soortgelijks meegemaakt.’
Clara Vanmuysen (36) uit SintJoost-ten-Node kan ervan meespreken. ‘Ik werd voor sale pute uitgescholden omdat mijn man, die voor mij fietste, een automobilist teken deed dat hij moest vertragen. In onze eigen, smalle straat begon een bestuurder luid te claxonneren en kwaad op mij en mijn kinderen te roepen, omdat hij ons niet voorbij kon steken. Dat gebeurt vaak: als auto’s achter ons moeten blijven rijden, leidt dat tot een fysiek gevecht om ruimte. Als ze alsnog voorbijsteken, trekken ze extra stevig op, alsof ze ons eens goed op onze plaats willen zetten. Je voelt hun frustratie.’
Brussel is decennialang een autostad geweest, maar dat is in sneltempo aan het veranderen. Huidig minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) maakte de fiets tot speerpunt van haar beleid. Eerder dit jaar kondigde ze de aanleg aan van 40 kilometer nieuw fietspad, waarvoor onder meer op de Wetstraat een rijstrook voor auto’s moest wijken (DS 29 april). De al gerealiseerde infrastructuur – samen met de angst voor het openbaar vervoer door het coronavirus – lijkt impact te hebben: tijdens de eerste schoolweek reden maar liefst 75 procent meer fietsers door de Brusselse straten dan vorig jaar, tonen cijfers van Brussel Mobiliteit. Het autoverkeer lag 4 tot 8 procent lager.
‘Groene dictatuur’
Zoveel meer fietsverkeer en niet zo veel minder auto’s: dat leidt tot drukkere straten, en meer conflicten en spanningen, ervaart ook Thomas Schoenmakers van het Brusselse kenniscentrum Pro Velo. ‘Sinds het einde van de lockdown zie ik meer weggebruikers zich territoriaal opstellen, zeker in dichtbevolkte wijken. Autobestuurders moeten daar nu langer aanschuiven. De frustraties die dat opwekt, kanaliseren ze op de fietsers.’
Tot hoeveel incidenten van verkeersagressie dat precies leidt, is niet te achterhalen. De politie wijst naar een groot dark number: zeker wanneer het bij verbaal geweld blijft, dienen veel mensen geen officiële klacht in.
Zeker is dat het zich niet beperkt tot de straat: ook online rijst verzet. Op sociale media duiken groepen op die zich als verdediger van de auto opwerpen.
De grootste is L’automobiliste en a marre! – ‘de automobilist heeft er genoeg van!’ – een initiatief van de vzw Mauto Défense. Die verzamelde sinds haar oprichting in oktober 2018 meer dan 16.000 leden. Voorzitter Lucien Beckers vertelt dat hij ‘van jongs af een grote passie voor auto’s heeft’. Hij organiseert rally’s en reed er ook zelf. ‘Voor mij, en voor velen in onze groep, is de auto een deel van het plezier van het leven’, zegt hij. ‘Dat proberen ze ons in Brussel af te nemen, door onze vrijheid in te perken. Ze willen dat de auto verdwijnt. Dat leidt tot frustraties.’
Beckers zegt dat hij ‘niets tegen wielrenners of fietsers heeft, maar wel tegen het beleid van het Gewest, dat op schandelijke wijze gebruikmaakt van de gezondheidscrisis om een genadeloze oorlog tegen de auto te beginnen’. ‘Er wordt niet naar ons geluisterd. De aanleg van al die nieuwe fietspaden gebeurt zonder overleg, zonder impactstudies. En dat alles onder het mom van covid’, zegt Beckers, die spreekt van een ‘groene dictatuur’. Hij bereidt momenteel een juridische procedure voor ‘tegen het ongeoorloofde aanleggen van fietspaden en de overlast die dat met zich meebrengt’.
Ook de plannen om in het Ter Kamerenbos het autoverkeer aan banden te leggen, worden in de groep door de mangel gehaald (DS 31 augustus). Dat minder auto’s nodig zijn om de stad leefbaar te houden en de klimaatopwarming tegen te gaan, gelooft Beckers dan ook niet. ‘Dat is een droombeeld van de ecologisten.’
De frustraties die hij vertolkt, leiden in L’automobiliste en a marre! tot regelrechte haat, die Beckers resoluut afkeurt. ‘Een goede fietser is een dode fietser’, schrijft iemand. Of: ‘Zebrapaden zijn voor voetgangers. Fietsers die erover rijden, probeer ik te verpletteren’. Of: ‘De eerste fietser die de clown uithangt, maakt kennis met mijn voorruit.’ Wanneer een vrouw in een bericht schrijft over een chauffeur die een bakfiets met kinderen aanreed, reageert iemand: ‘Het goede nieuws blijft komen.’
Online haat, agressie op straat
Zulke online berichten ‘wakkeren ook de agressie in de straten aan’, vreest Pieter Fannes van Heroes for Zero, een burgerinitiatief dat streeft naar nul verkeersdoden in het Brussels Gewest. ‘Ik ben bang dat ze een sfeer creëren waarin geweld tegen fietsers legitiem is.’ Ook minister Van den Brandt maakt zich daar zorgen over. ‘We zien dat online haat omslaat in agressie op straat’, zegt ze. ‘Maar onze boodschap blijft dezelfde: meer fietsers doen ook voor auto’s het verkeer vlotter gaan. Want elke fietser erbij betekent een auto minder in de file.’
De reacties in groepen als L’automobiliste en a marre tonen alvast aan dat niet elke Brusselaar achter die boodschap staat.
‘De auto is een deel van het plezier van het leven. Dat proberen ze ons in Brussel af te nemen, onder het mom van covid'
Lucien Beckers
Voorzitter Mauto Défense