‘Historisch’ akkoord voor de Balkan, of voor Israël?
President Trump heeft zijn Israël-beleid in de onderhandelingen tussen Kosovo en Servië binnengeloodst.
Een ‘historisch’ akkoord. Dat was wat de Amerikaanse president Donald Trump afgelopen vrijdag naar eigen zeggen bedongen had van de Servische president Aleksandar Vucic en de Kosovaarse premier Avdullah Hoti. Zij waren naar Washington gereisd om twee dagen lang te onderhandelen over een ‘normalisering’ van de economische relaties tussen Pristina en Belgrado. De verhouding tussen beide hoofdsteden is problematisch sinds het einde van de Kosovo-oorlog in 1999. Servië beschouwt Kosovo, dat in 2008 de onafhankelijkheid uitriep, nog als een opstandige provincie.
Trump was in de wolken met het resultaat van zijn bemiddeling. ‘Na een gewelddadige en tragische geschiedenis, en jaren van gefaalde onderhandelingen, heeft mijn regering een nieuw pad voorgesteld om de kloof te overbruggen.’
Veel Balkan-kenners toonden zich weinig onder de indruk van Trumps ‘nieuwe pad’. De in Washington gemaakte afspraken zijn volgens hen een mix van vaagheden, hernieuwde oude beloftes zoals de heropbouw van een treinverbinding en enkele wezenlijke, maar beperkte vorderingen. Denk aan: de Kosovaarse belofte om een jaar geen nieuwe erkenningsdossiers in te dienen bij internationale instellingen en de tegenbelofte van Belgrado om zijn lobbycampagne tegen de erkenning van Kosovo op te schorten.
Meer impact in Israël
Maar waar de onderhandelingen vooral toe leidden, schreef politiek consultant Milos Damnjanovic, in een bijdrage voor de website Balkan Insight, was een belofte die ‘meer impact zou kunnen hebben op verhoudingen in het MiddenOosten dan op de Balkan’. Trump dwong van Hoti en Vucic af dat Kosovo diplomatieke relaties zou aanknopen met Israël en dat Servië zijn ambassade in Israël zou verhuizen naar Jeruzalem. Daarmee zou het als eerste Europese land het voorbeeld volgen dat de VS stelde in 2017. Toen erkende de regering-Trump Jeruzalem als Israëlische hoofdstad. ‘Men kan zich afvragen wat een verhuizing van de ambassades van Servië en Kosovo naar Jeruzalem te maken heeft het normaliseren van de economische relaties’, schrijft Damnjanovic. ‘Het antwoord is: niets.’
Zo’n toezegging is wel een opsteker voor Trump en zijn bondgenoot, de Israëlische premier Benjamin Netanyahu. Voor de Europese Unie, die al een decennium bemiddelt tussen Pristina en Belgrado, is het daarentegen een bron van ‘ernstige bezorgdheid’. Dat zei Peter Stano, de woordvoerder Buitenlandse Zaken van de Unie maandag, tijdens een bezoek van Hoti en Vucic maandag in Brussel.
De EU engageert zich voor een tweestatenoplossing, waarbij Jeruzalem zowel de hoofdstad van Israël als een toekomstige Palestijnse staat is. Dat kandidaat-lid Servië ingaat tegen de gedeelde positie van de EU, is problematisch.
Dat ook Vucic niet zo overtuigd lijkt van zijn koerswissel als Trump liet uitschijnen, bleek uit zijn opeenvolgende reacties. Tijdens de ondertekening van de afspraken in het Witte Huis keek de Serviër verward toen Trump de nakende verhuizing van zijn ambassade aankondigde. Maandag in Brussel zei hij: ‘Servië heeft dat hoofdstuk nog niet geopend.’