Mia Doornaert: ‘Kan het wat rustiger, please?’
omen boekverbrandingen terug? En dat nog wel in GrootBrittannië, het land dat ooit een toevluchtsoord was voor Karl Marx en Victor Hugo, voor een stroom denkers en schrijvers die het dark and despotic continent ontvluchtten? Zo ver is het nog niet.
Er waren meldingen dat Harr y Potter-boeken verbrand werden. Zo was op Tiktok te zien hoe iemand een aantal van die boeken in brand stak. De hetze was in feite gericht tegen Troubled blood (DS 16 september), een thriller die J.K. Rowling onder het pseudoniem Robert Galbraith schreef, en begon al vóór het boek verschenen was. De meute die de schrijfster vervolgt, had er geen letter van gelezen, maar wist wel dat het ‘transfoob’ was, iets wat na de publicatie deze maand voor geen meter bleek te kloppen.
De akelige meldingen van boekverbrandingen illustreren nog eens de totalitaire sfeer van de ‘cancel culture’: wie de ‘waakzame’ (woke) elite niet onderdanig volgt, is per definitie racist/ fascist/transfoob/homofoob, vul zelf maar aan, kortom is een morele schurk en hoort daarom een maatschappelijke paria te zijn.
Kijk naar het arrogante woordgebruik van de veganisten. Zij geloven in de gelijkheid van mens en dier als leden van eenzelfde species – al kunnen ze er blijkbaar mee leven dat beesten elkaar wel opeten. Net zoals je menselijke bestanddelen kunt benutten voor welk product dan ook, vereist veganisme dat je niet alleen je voedsel maar ook je kledij, huisraad, tot en met de verf op de muren, niet het minuscuulste onderdeeltje van dierlijke afkomst bevatten. Opinies zijn vrij, zeker. Maar een veganistische levensstijl cruelty free noemen, zoals in de bijlage ‘Sabato’ van De Tijd, is een brug te ver. Dat impliceert dat al wie nog een ei eet of een glas melk drinkt, een wollen trui of een lederen tas draagt, of zijn woning niet laat herschilderen met exclusieve vegan-verf een wreedaard en een dierenbeul is.
De pas overleden opperrechter Ruth Bader Ginsburg zei ooit: ‘Vecht voor de zaken waar je in gelooft, maar doe het op een manier die anderen ertoe zal brengen met je mee te werken.’ Daarom was ze zo invloedrijk als lid van het Amerikaanse Hooggerechtshof. Sterke principes hebben volstaat niet. Ze wist ook meerderheden te helpen smeden in dat uiterst belangrijke Hof dat heel wat speelruimte heeft om de grondwet te interpreteren.
De les van Ginsburg is belangrijk. Om te realiseren waar je in gelooft, moet je voldoende aanhang vinden – een draagvlak scheppen, zoals dat nu heet. En dat doe je niet door wie het met jou oneens is uit te kafferen. In Europa is zeker en vast een goed deel van de bevolking ervan overtuigd dat de opwarming van de planeet op termijn de leefbaarheid bedreigt. Om dat tegen te gaan, zijn er verstrekkende politieke maatregelen nodig en die vereisen opnieuw een draagvlak. De donderpreekstijl van Greta Thunberg kan goed zijn geweest om alarm te slaan, maar voor doeltreffende maatregelen is de aanpak nodig die Ginsburg voorschrijft.
Helaas is de geest des tijds daar niet naar, toch niet als je naar de ongenadige lynchpartijen op sociale media kijkt. Ook politici zelf bezondigen zich te vaak aan ideologisch sektarisme. In
Frankrijk, bijvoorbeeld, lijkt het succes van de groene formatie EELV (EuropeEcologie-Les Verts) in de recente gemeenteraadsverkiezingen een aantal gekozenen naar het hoofd gestegen. De groenen wonnen in juni het burgemeesterschap in verscheidene grote steden. De ecologisten waren een alternatief voor de ingestorte socialistische partij.
In Bordeaux veroorzaakte de groene burgemeester Pierre Hurmic eerder deze maand een storm door aan te kondigen dat de traditionele grote kerstboom op het plein voor het stadhuis er dit jaar niet komt. Een ‘dode boom’ is onverzoenbaar met zijn geloof. De burgemeester van Lyon, Grégory Doucet, trapte de overgrote meerderheid van de Fransen op het hart door de Tour de France ‘machistisch’ en ecologisch onverantwoord te noemen. De reacties waren, uiteraard, stormachtig boos.
Een veganistische levensstijl noemen, impliceert dat al wie een ei eet of een glas melk drinkt, een wreedaard en een dierenbeul is
Bij al dat luidruchtig sektarisme ga je verzuchten, kan het alstublieft niet wat rustiger, wat redelijker? Wel, dat is wat de Amerikaanse kiezers blijkbaar ook willen. Een jong peilingsinstituut, Focaldata, legde voor de Britse opiniesite UnHerd een aantal verklaringen aan een breed staal Amerikanen voor. Een ervan was: ‘Politiek gezien zou ik willen dat iedereen eens zou kalmeren.’ Die kreeg een overweldigende bijval van 84 procent in het algemeen, en nog altijd van 66 procent bij de leeftijdsgroep 1824. Misschien is er hoop dat er hysteriemoeheid optreedt. En misschien is er hoop dat Joe Biden dit najaar wint, juist omdat hij zogenaamd saai is.