Eerste verdedigingsmuur tegen coronavirus wankelt

De labs zijn overbelast. Wie een risicocontact had, maar geen symptomen vertoont, wordt daardoor niet meer getest en moet langer in quarantaine. Tegelijk verwatert het contactonderzoek. Het roept herinneringen op aan eind februari.

De instanties voor ‘testing en tracing’ zijn niet opgewassen tegen de forse verspreiding van het coronavirus. De tijd tussen de afname van een test en het resultaat ervan is sterk opgelopen. ‘Bij 69 procent van de tests die via het federaal platform worden geanalyseerd (en meestal afkomstig zijn van testcentra, red.), was het vrijdag langer dan 48 uur wachten op het resultaat’, zegt Inge Neven van de Brusselse gezondheidsinspectie. De wachttijd bevestigt de trend die zich al enkele weken aankondigt: het lukt almaar minder vaak om binnen de 24 uur een testresultaat te hebben. Alleen in dat geval kan er sprake zijn van een efficiënte testing.

Om te maken dat personen met symptomen van het coronavirus opnieuw snel te weten komen of ze al dan niet werkelijk besmet zijn, hebben de ministers van Volksgezondheid besloten om voorlopig niet meer iedereen te testen die tot nu toe in aanmerking kwam. Het gaat om de hoogrisicocontacten van bevestigde coronagevallen en om wie terugkeert uit rood reisgebied. Van hen kan voortaan alleen wie symptomen vertoont zich nog laten testen. De wijziging geldt alvast tot 15 november. In de plaats moeten die personen wel langer in quarantaine gaan: die periode wordt opgetrokken van zeven naar tien dagen.

Herman Goossens

Het gaat om een grote groep mensen die een langere quarantaine opgelegd krijgt. Alleen al in Vlaanderen was er vorige vrijdag sprake van ruim 4.000 hoogrisicocontacten. Pas wanneer de testcapaciteit stevig is toegenomen, kan er weer meer worden getest. Daarvoor is het wachten op de uitbreiding van het federale testplatform, wat half november wordt verwacht.

‘We gaan twee tot vier moeilijke weken tegemoet’, zegt microbioloog Herman Goossens (UAntwerpen), die leiding geeft aan de taskfore testing, waar de gewijzigde teststrategie uitgedokterd werd.

Meer dan 1.200 contactonderzoekers? Intussen is het in alle regio's alle hens aan dek voor het contactonderzoek. De voorbije weken bleek al dat het Brusselse en Waalse contactonderzoek het moeilijk had (DS 7 en 14 oktober). Ook het Vlaamse contactonderzoek sputtert hevig. In de week van 2 oktober moesten de medewerkers van het centrale Vlaamse contactonderzoek, dat wordt beheerd door het Agentschap Zorg en Gezondheid, elke dag gemiddeld 5.918 mensen opbellen. Een week later (de meest recente periode met volledige cijfers) waren dat er al 12.561.

Begin vorige week werd nog beslist om de capaciteit uit te breiden van ongeveer 600 à 700 mensen per dag naar 800 tot 900 – het exacte aantal wijzigt naargelang het moment van de dag en de week. Maar al snel is gebleken dat dit niet volstaat: de maximumcapaciteit van 1.200 contactonderzoekers zal ingezet worden. ‘Wie weet, gaan we daar zelfs nog boven’, zegt Joris Moonens, woordvoerder van het Agentschap Zorg en Gezondheid. ‘De aanwervingen blijven lopen.’

Het kabinet van bevoegd minister Wouter Beke (CD&V) bevestigt dat er overwogen wordt om hoger dan dat maximum te gaan. ‘Het is mogelijk om op te schalen boven de contractueel bepaalde aantallen’, zegt Steffen Van Roosbroeck, de woordvoerder van Beke.

Vorige week besloot Zorg en Gezondheid ook om hoogrisicocontacten in eerste instantie via sms op de hoogte te brengen, net zoals in Brussel en Wallonië. De call agents hebben de handen vol met de telefoons naar besmette personen, waardoor ze niet meer zomaar alle contacten kunnen opbellen. Pas wanneer al die telefoons afgehandeld zijn en er die dag nog tijd over is, zullen er ook weer oproepen naar hoogrisicocontacten worden uitgevoerd.

De situatie vandaag is een echo van die vlak voor de uitbraak van het nieuwe coronavirus. Acht maanden geleden discussieerden experts heftig over wie mocht worden getest op sars-CoV-2: om echt breed te testen, was er te weinig beschermingsmateriaal, waardoor veel gevallen niet opgespoord werden. Rond diezelfde periode moest het Agentschap Zorg en Gezondheid vaststellen dat het niet in staat was om contactonderzoek bij vermoedelijke patiënten grondig genoeg uit te voeren.

‘We gaan twee tot vier moeilijke weken tegemoet’

Microbioloog UAntwerpen en voorzitter taskforce testing

ONDERWIJS Scholieren kunnen – ongeacht de kleurcode – voltijds naar school blijven gaan. Dat heeft het onderwijsveld beslist. Afstandsonderwijs wordt wel mogelijk en de mondmaskerplicht wordt uitgebreid.

Voltijds contactonderwijs blijft de norm voor alle leerlingen van het basis- en het secundair onderwijs. Dat heeft het onderwijsveld tijdens een marathonvergadering beslist. Scholen krijgen wel de mogelijkheid om indien nodig in afstandsonderwijs te voorzien voor de tweede en derde graad, op voorwaarde dat alle leerlingen effectief bereikt worden.

Dat betekent dat de draaiboeken grondig werden bijgestuurd. In de aanvankelijke draaiboeken, die werden opgesteld in augustus, moesten leerlingen vanaf het derde middelbaar in code oranje week om week naar school. Dat scenario is nu van tafel. Ook in code oranje, en zelfs in code rood, blijft iedereen welkom op school.

Daar horen wel enkele verstrengingen bij. In het basisonderwijs worden bijvoorbeeld behalve de zwemlessen alle buitenschoolse activiteiten opgeschort. Kinderen krijgen in de refter ook vaste plaatsen. In het secundair onderwijs gaat het onder meer om alternerende speeltijden, maaltijden per klasgroep en maximaal vaste plaatsen in vaste klasruimtes voor alle leerlingen.

Mondmaskers uitgebreid Er komen ten opzichte van het aanvankelijke draaiboek ook extra richtlijnen. Zo zullen de lessen lichamelijke opvoeding het protocol voor de sportsector volgen. Dat betekent dat er in het middelbaar alleen nog indoorsport mag zijn met anderhalve meter afstand. Douches mogen niet meer gebruikt worden. Kleedkamers mogen alleen nog gebruikt worden als iedereen een mondmasker draagt en als de volledige ruimte gereinigd wordt na gebruik.

De mondmaskerplicht wordt ook uitgebreid: voortaan worden er ook op de speelplaats mondmaskers gedragen, tenzij de anderhalve meter afstand gerespecteerd wordt. Dit kan een motivatie zijn voor leerlingen om de afstandsregel te respecteren.

Scholen krijgen nu – volgens de originele draaiboeken – maximaal twee weken de tijd om over te schakelen. Dat betekent dat directies en leerkrachten ten laatste tegen de herfstvakantie de maatregelen rond de nieuwe code oranje geïmplementeerd moeten hebben. Een verlenging van de herfstvakantie – zoals beslist in het Franstalig onderwijs – is niet aan de orde, meent het Vlaamse onderwijsveld.