CurieuzeNeuzen moet Brussel helpen in strijd om schone lucht
Volgend najaar zullen 3.000 Brusselaars de luchtkwaliteit in hun straat meten. Het onderzoek is de blikvanger van een grootschalig offensief waarmee het Brussels Gewest wil afrekenen met luchtvervuiling.
Ondanks maatregelen om steden autoluw te maken, blijft luchtverontreiniging een ernstig gezondheidsprobleem in Europa. Volgens het Europees Milieuagentschap veroorzaakt ze in ons land alleen al jaarlijks 9.000 voortijdige sterfgevallen. Zeker in Brussel gaan de alarmbellen af. Op sommige meetstations worden de grenswaarden voor stikstofdioxide (NO2) structureel overschreden.
Het Brussels Gewest zet nu de grote middelen in om de luchtkwaliteit te verbeteren. Het ging een samenwerking aan met de Bloomberg Foundation, de liefdadigheidsorganisatie van de New Yorkse oud-burgemeester Michael Bloomberg, voor vijf langlopende onderzoeksprojecten. Onder de vlag van het ‘Clean Air Partnership’ slaan de regering, twee universiteiten, enkele onderzoeksorganisaties, ngo’s en mediabedrijven de handen in elkaar. Bloomberg stut het partnerschap met een injectie van anderhalf miljoen euro.
3.000 meetpunten Blikvanger is de remake van CurieuzeNeuzen Vlaanderen, het burgeronderzoek naar luchtkwaliteit van de Antwerpse Universiteit, de Vlaamse Milieumaatschappij en De Standaard, waarbij 20.000 Vlamingen de luchtkwaliteit in hun straat hebben gemeten. Dit keer zullen 3.000 Brusselaars uit het Gewest een maand lang meetbuisjes ophangen om de concentratie NO2 aan hun voordeur te meten. Het project zal de verschillen tussen straten en wijken in kaart brengen en hotspots of eilanden van schone lucht detecteren. De metingen lopen in oktober volgend jaar en worden gecoördineerd door de UA. Dit project loopt in samenwerking met de stadsbeweging Bral en wil de Brusselaars betrekken om de bewustwording te vergroten.
Impact op kinderen
In afwachting van dit onderzoek worden vanaf volgende maand al metingen uitgevoerd bij 70 scholen en 50 gezinnen, die door Leefmilieu Brussel worden geselecteerd. ‘De Luchtzoekers’ zullen een jaar lang de NO2-concentraties meten op hun speelplaats of voor hun woning. Hier wordt vooral ingezet op vermoedelijke hotspots van vervuiling. De Brusselse overheid komt daarmee tegemoet aan de klachten dat net op de meest vervuilde plekken in Brussel geen officiële meetstations staan.
Intrigerend is ook het onderzoek van de Universiteit Hasselt, dat de gezondheidseffecten op 220 schoolkinderen uit diverse sociale milieus wil bestuderen. De kinderen zullen meettoestelletjes meedragen, waarmee hun blootstelling aan luchtvervuiling op school en thuis gemonitord kan worden. Via urine- en bloedstalen zullen de onderzoekers nagaan hoeveel roetdeeltjes de kinderen via hun longen binnenkregen. Proeven moeten uitwijzen wat de mogelijke impact is op hun geheugen en gezondheid.
Een vierde project richt zich eveneens op kinderen: de ngo Hypothèse gaat lespakketten ontwikkelen over luchtkwaliteit, waarmee leerkrachten in 130 kleuter-, basis- en middelbare scholen aan de slag kunnen.
Een laatste onderzoek wil inzicht krijgen in de werkelijke emissies van voertuigen. De International Council on Clean Transportation (ICCT) zal op sleutellocaties de uitstoot van voertuigen meten. Meettoestellen met lasertechnologie bepalen hoeveel vervuilende stoffen (waaronder NO2, fijn stof en koolstofmonoxide) elk voorbijrijdend voertuig uitstoot. Dit moet duidelijk maken welke types wagens de grootste vervuiling veroorzaken, wat bijvoorbeeld het aandeel is van bedrijfswagens en of de Euro6-motoren wel zo schoon zijn als de constructeurs beweren.
Dit laatste project wordt ook in andere grootsteden uitgerold, zoals Londen en Parijs. Het zit in de nasleep van dieselgate, waarbij duidelijk werd dat autoconstructeurs sjoemelden met de werkelijke emissies van hun voertuigen. Het Brussels Gewest besliste eerder om alle dieselvoertuigen te bannen tegen 2030, en de benzineen lpg-wagens tegen 2035.
Met deze projecten engageert de Brusselse regering zich ertoe om vaart te maken. ‘De inwoners van Brussel worden aan onaanvaardbare niveaus van luchtvervuiling blootgesteld’, zegt Alain Maron, de Brusselse minister van Klimaattransitie (Ecolo). ‘Het moet onze prioriteit zijn onze burgers te beschermen en de stad groener te maken.’ Michael Bloomberg legt de link met de coronacrisis: ‘Luchtvervuiling veroorzaakt gezondheidsproblemen die het risico bij covid-19 verhogen. De strijd voor schone lucht is goed voor onze gezondheid, de economie én voor onze omgeving.’
Kinderen zullen meettoestelletjes meedragen, waarmee hun blootstelling aan luchtvervuiling op school en thuis kan worden gemonitord