Blijft ‘kameraad Evo’ de echte president?
Luis Arce wordt de nieuwe president van Bolivia. De vraag is in hoeverre zijn beleid zal worden bepaald door zijn partijgenoot, ex-president Evo Morales, die nu in ballingschap leeft.
Op onverwacht kalme en vreedzame wijze heeft een diep verdeeld Bolivia zondag een nieuwe president en een nieuw parlement gekozen. De stembusgang, die vanwege corona driemaal werd uitgesteld, moet een einde maken aan een jaar van politieke crisis. Die brak uit na het gedwongen vertrek van de linkse president Evo Morales, in november 2019. Morales’ partijgenoot en oud-minister Luis Arce kreeg zondag 53 procent van de stemmen. Zijn partij behaalde ook een meerderheid in beide kamers van het parlement. Het zijn voorlopige tellingen, maar zijn voorsprong is zo afgetekend dat Arce al werd gefeliciteerd door de rechtse interim-president Jeanine Áñez.
Lamaherder vs. econoom
De grote vraag wordt in hoeverre Arce zich zal laten beïnvloeden door zijn mentor Morales. Die mengt zich vanuit zijn ballingsoord in buurland Argentinië volop in het politieke debat en blijft zinspelen op een terugkeer na de rechtse ‘staatsgreep’ tegen hem.
Luis Arce
De twee mannen zijn heel verschillend. Waar Morales opklom van inheemse lamaherder tot voorman van de vakbond van cocaboeren, oppositieleider en uiteindelijk president, heeft Arce geen activistische achtergrond – en minder charisma. Hij groeide op in een stedelijk middenklassegezin, werkte als econoom bij de centrale bank, studeerde en doceerde deels aan prestigieuze buitenlandse universiteiten.
Arce ziet een grote rol weggelegd voor de overheid in de economie, maar is anders dan een deel van zijn Movimiento al Socialismo (MAS) geen orthodox-communist.
Arce speelde een sleutelrol in de economische groei van Bolivia tijdens Morales’ presidentschap (2006-2019). Als minister van Financiën – en al snel ook van Economische Zaken – ontwikkelde hij het ‘Andes-Amazone-kapitalisme’-model. Uitgangspunt was dat de arme, in meerderheid inheemse bevolking kan meeprofiteren van Bolivia’s vele natuurlijke grondstoffen (aardgas, lithium). De exploitatie van deze bodemschatten werd voor een deel genationaliseerd. Met de extra overheidsinkomsten werden de interne consumptie aangejaagd en nieuwe buitenlandse investeerders aangetrokken. In de bijna veertien jaar dat Morales regeerde, daalde de armoede spectaculair, van 63 procent in 2005 naar 35 procent in 2018, aldus de Wereldbank.
Boliviaans lithium
Als president wil Arce dit model verder verbeteren, omdat hij vindt dat Bolivia te afhankelijk is van zijn grondstoffenrijkdom en zelf te weinig produceert. Arce wil daarom inzetten op een industrialisatieproces, opdat het land minder hoeft in te voeren. Om te beginnen, zei hij deze zomer tegen The Financial Times, gaat het dan om voedsel, huishoudelijke producten en staal. Maar uiteindelijk ook om elektrische auto’s rijdend op accu’s vol Boliviaans lithium.
Arce treedt aan op een uitermate lastig moment: het jaar van politieke chaos heeft het land gepolariseerd en de coronapandemie heeft Bolivia hard geraakt. De interimregering heeft de epidemiebestrijding niet goed aangepakt. Er stapelden zich lijken op in de straten, terwijl een minister werd opgepakt wegens corruptie bij de aanschaf van beademingsapparatuur.
Verzoenende toon
Arce zal duidelijkheid moeten geven over de rol die hij weggelegd ziet voor Morales. Er zijn onder de interim-regering verschillende aanklachten tegen de ex-leider opgesteld, wegens genocide, terrorisme, opruiing en recentelijk ook van verkrachting. Arce is eerder kritisch geweest over ‘politieke vervolging’ van MAS-kopstukken onder interim-president Áñez, maar heeft ook gezegd dat ‘kameraad Evo zich hier eerst tegen de rechtszaken moet verdedigen’.
Op verkiezingsnacht sloeg Arce een verzoenende toon aan, die bij Morales vaak ontbrak. ‘We gaan regeren voor alle Bolivianen, in een regering van nationale eenheid’, beloofde hij. En: ‘We zullen leren van onze fouten en het beter doen.’
‘We zullen leren van onze fouten en het beter doen’
Nieuwe president van Bolivia