Bankier en boer in hetzelfde schuitje
Is het Europese landbouwbeleid een reddingsboei of de doodskist voor jonge boeren en boerinnen? Tijs Boelens ziet de bui al hangen.
Boer bij De Groentelaar; kernlid van het Boerenforum en actief binnen de Europese koepel La Via Campesina.
In het Europees Parlement ligt vandaag weer een nieuw subsidiebeleid voor de landbouw in het verschiet. Het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) is aan zijn zoveelste hervorming toe (DS 15 oktober). We volgen het allemaal, elke Europese boer en boerin, want deze subsidies zijn voor velen onder ons het ‘appeltje voor de dorst’, soms onze enige reddingsboei en voor enkelen een gesuikerde kers op een grote taart. Elke zeven jaar is het bezorgd afwachten wat er uit die blinkende Brusselse kantoorgebouwen zal komen gerold. Hoeveel minder zullen we krijgen en waaraan zullen we ons allemaal moeten houden? Zeker nu, met een Europese ‘Green Deal’ in het verschiet, hielden we onze adem in.
Op het eerste gezicht lijkt het GLB ‘goed’ te zijn voor velen onder ons. Flink wat milieuwetgevingen worden teruggedrongen en van de ‘Green Deal’ is niet echt sprake. We zouden kunnen stellen dat ‘ze’ – de loebassen van de agro-industrie – flink hun best hebben gedaan voor ons.
Het kan dan wel lijken dat de hervormingen die voorliggen ‘goed’ zijn voor ons, omdat we niet veel moeten veranderen en gewoon kunnen voortdoen. Maar hoe goed voelt de gewone gang van zaken nog? We hebben deze zomer met man en macht water gegeven aan teelten waar we nu, bij de oogst, geen extra cent voor krijgen. We hebben bedrijven waar de boerin uit werken gaat om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen en we zien nieuwe spelers met bakken poen in onze grondmarkt binnendringen. Laat je niet meer wijsmaken dat business as usual nog echt bestaat. Niet voor ons in elk geval, niet voor de gewone boer of boerin. Wij kreunen steeds vaker onder de hitte en de werklast.
Valstrik
Als Europa nu opnieuw kiest voor meer van hetzelfde, zou dat een aanfluiting zijn. Voor sommige boeren kan het lijken alsof die ‘business as usual’-politiek beter is dan een strenger subsidiebeleid op ‘groene’ punten. In onze bedrijfscontext lijkt het vaak een nachtmerrie dat we rekening moeten houden met bodemvruchtbaarheid, kleine landschapselementen, oppervlakte- en grondwater of – godsamme – akkervogels. Maar niets is minder waar. Mochten alle boerenorganisaties en de beleidsmakers rekening houden met de prognoses voor de nabije toekomst, dan zouden we al die ‘verstrengingen’ omhelzen. Dan zouden we blij zijn dat we subsidies krijgen om onze boerderijen beter af te stemmen op het leven op en rond onze akkers.
Het voorstel dat nu voorligt, is een valstrik. Niet alleen is de aarde niet meer in staat om nog meer geweld op de akkers te slikken. Ook de financiële sector zal binnen afzienbare tijd niet meer meebewegen met ons. De Europese Unie werkt immers aan de herziening van een richtlijn die bepaalt dat als een commerciële bank een financieringsrisico neemt – bijvoorbeeld in de vorm van leningen – ze een bepaald kapitaal in onderpand moet nemen. Dat blijft als een soort van reserve in de bank zitten. Hoe minder duurzaam een investering of lening, hoe groter dat onderpand.
Investeren in landbouwbedrijven die niet letten op waterreserves, op biodiversiteit, op bodemleven en op de capaciteit van de bodem om koolstof op te slaan, zal moeilijker worden voor de banken ... En die leningen zullen dus duurder worden voor ons. Elke vorm van landbouw die niet aangepast is aan de klimaatsverandering, de omgeving niet respecteert en die binnen de bedrijfsgrenzen geen veerkracht opbouwt door een verstandige vermarkting, zal minder makkelijk kredieten krijgen. En als ze die al krijgt, zal dat tegen een enorme rentevoet zijn.
Business as usual bestaat niet meer voor gewone boeren: wij kreunen onder de hitte en de werklast
Snel ‘cashen’
Het is niet voor niks dat de nieuwe feodale voedselgiganten en grootgrondbezitters nu ineens mee zijn met bioscenario’s. Die hebben heel goed de prognoses van de bankensector gelezen. Niet alleen willen ze zo veel mogelijk ‘cashen’, ze denken vooral strategisch aan hun winsten van morgen. Een Europees landbouwbeleid dat ons nu laat voortboeren zoals we het de voorbije decennia deden, stuurt ons in een doodlopende straat. Daar zullen we simpelweg verrekken.
Daarom is het de plicht van alle Vlaamse, federale en Europese politici om tegen de voorliggende GLB-hervormingen te stemmen. Laat u niet misleiden door de plotse haast van de lobbyisten van de agro-industrie. Gedreven door angst voor de verandering van een Europese ‘Green Deal’, duwen ze nu snel de Europese boerinnen en boeren richting afgrond. Lees voor één keer niet het pr-praatje van de lobby-koepel Copa-Cogeca, maar lees de eisen van La Via Campesina.