I am Greta, het filmische equivalent van een poster in een tienerkamer
Een documentaire pretendeert voor het eerst de echte Greta Thunberg te tonen, met een ton beeldmateriaal achter de schermen van de klimaatstakers. ‘Ik kan niet geloven dat ze hier vlees en melk serveren!’
‘Er is de voorbije jaren te veel gefocust op mij en te weinig op het klimaat.’ Zo sprak Greta Thunberg via een livestream vanuit haar school in Stockholm de journalisten toe op het filmfestival van Venetië. Aanleiding was een film die exact dat doet: focussen op haar in plaats van op de strijd tegen de klimaatopwarming. Die ironie is de maker van I am Greta blijkbaar volstrekt ontgaan.
De jonge Zweedse filmmaker Nathan Grossman suggereert dat hij Greta Thunberg geheel toevallig is beginnen volgen, toen zij in augustus 2018 nog gewoon een meisje was dat in schoolstaking ging en helemaal in haar eentje protesteerde aan het Zweedse parlement. De documentaire maakt dat niet geheel geloofwaardig: die vroege scènes zien er erg gekunsteld uit.
Latere scènes komen spontaner over. ‘Ik kan niet geloven dat ze hier vlees en melk serveren!’, roept Thunberg naar haar vader op de VN-bijeenkomst in Katowice. Al goed dat hij op de ellenlange autorit een microgolfoven meehad, waarmee ze bonenpasta kunnen opwarmen. De revolutie zal wak smaken, of ze zal niet smaken.
Grossman verzamelde meer dan 100 uur aan beeldmateriaal. Daaruit komt het beeld naar voren van een meisje met misschien meer humor dan bekend. Ook minder bekend dan haar Asperger is misschien dat ze leed aan selectief mutisme: ze heeft drie jaar lang alleen maar gepraat met haar moeder, vader en zusje. Het maakt het alleen nog straffer dat ze even later António Guterres, secretaris-generaal van de VN, het schaamrood op de wangen bezorgt terwijl ze op zijn uitnodiging de wereldleiders weer een veeg uit de pan geeft.
Beschamend
Grossman had beschamend ruime toegang tot Thunbergs leven, of toch vooral tot de dagen die ze doorbracht met haar vader. Hij voerde haar van klimaatconferenties naar meetings met wereldleiders zoals andere ouders hun kroost verkassen van balletles naar voetbaltraining.
Grossman filmde Thunberg terwijl ze paarden streelt. Hij filmde haar terwijl ze de betogers toesprak in Brussel – ook haar vriendin Anuna De Wever komt enkele keren kort aan het woord. Tussen haakjes: dat die spijbelende schoolkinderen al die tijd geen les volgden, is een coronalockdown later plots iets minder relevant. En ja, hij filmde haar terwijl ze op haar ruim gemediatiseerde zeiltocht naar New York heimwee kreeg naar een normaal leven en routine, tot tranen toe. Ze heeft hier ook allemaal niet voor gekozen.
I am Greta is duidelijk gemaakt voor de fans, maar overtuigt niemand. Het is het filmische equivalent van een poster aan de muur van een tienerkamer
Dat is ook de essentie van haar intussen befaamde ‘How dare you’-speech. ‘Aangezien onze leiders zich als kinderen gedragen, moeten de kinderen dan maar de verantwoordelijkheid nemen.’ Je kan haar stijl ridiculiseren al wat je wil, maar alle Trumps nog aan toe, de dagelijkse actualiteit maakt het verdomd moeilijk om daar geen begrip voor te vinden.
I am Greta is een portret dat pretendeert voor het eerst de echte Greta Thunberg te tonen. De documentaire biedt inderdaad een meer dan omvattende blik achter de schermen van ’s werelds meest besproken tiener. Dat laatste is meteen het probleem. Wat is de meerwaarde? We leefden de afgelopen jaren niet op een smeltende ijskap: we waren erbij. We zagen Greta Thunberg voor onze ogen opgroeien, of wij (en zij) nu wilden of niet. We hebben de voorbije twee jaar in geuren en kleuren en meer dan ons (en haar) lief was, analyses en observaties over haar gelezen, gezien of gehoord. Zowat iedereen inclusief Mia Doornaert heeft zijn of haar mening over Greta gegeven.
Hete hangijzers
Tot wat hebben die betogingen geleid? Is de strijdvaardigheid bij de tieners omgeslagen in defaitisme? Is het draagvlak verbreed? Zal de Europese Green Deal volstaan of is die niet meer dan een pr-stunt, nu Ursula von der Leyen afkomt met een designfolder getiteld ‘De nieuwe Europese Bauhaus’? Hoe krijgen we de CO2-uitstoot dan wel naar beneden? Kan deze transitie zonder kernenergie? Kunnen onze boeren quinoa kweken?
Over al deze almaar opwarmende hete hangijzers geen woord. In de plaats daarvan focust deze film, net als de media eerder, ongezond veel op een meisje dat vooral nog moet opgroeien. Met dat laatste is zij de eerste om het eens te zijn. Zo beëindigde ze de persconferentie op het filmfestival prompt met: ‘Sorry, de les begint weer.’
Als je altijd al genoeg hebt gehad van het Zweedse meisje, zal deze film je vegetarische, lokaal in elkaar gedraaide worst wezen. Maar als je haar tomeloze inzet en mobilisatiekracht bewondert, moet je dit stuitend vinden. I am Greta is duidelijk gemaakt voor de fans, maar overtuigt niemand. Het is het filmische equivalent van een poster aan de muur van een tienerkamer.