Diego Maradona (1960-2020)
God op het veld, geteisterd door demonen naast het veld
Diego Armando Maradona is niet meer. Hij overleed gisteren op 60-jarige leeftijd. Het mooiste geschenk van God, noemde een krant hem ooit. Voor veel voetballiefhebbers is dat ongetwijfeld zo. Zeker in Napels en Argentinië, waar veel fans hem nog altijd verafgoden. De Argentijnse regering kondigde gisteren drie dagen van nationale rouw aan voor de man die zonder enig recht op tegenspraak omschreven wordt als ‘de beste voetballer ooit’.
Die reputatie vestigde Maradona op het onbetwiste hoogtepunt van zijn carrière, het WK van 1986 in Mexico. Het was een gedenkwaardig tornooi, waar de Argentijnse kapitein met zijn weergaloze passeerbewegingen, zijn fluwelen balbehandeling en zijn subliem spelinzicht elke tegenstander zowat persoonlijk naar huis speelde. De toenmalige Rode Duivels kunnen er nog van meespreken.
Maradona maakte zich dat jaar onsterfelijk met twee goals tegen het Engeland van onder anderen Gary Lineker. De twee goals stonden symbool voor het gespleten genie van ‘pluisje’, de bijnaam die hij kreeg toen hij nog jong en lichtvoetig was. In één en dezelfde wedstrijd was Maradona goed voor zowel een van de mooiste doelpunten ooit als een van de grootste oplichterijen in het voetbal. Eerst scoorde ‘Don Diego’ na een onweerstaanbare raid vanop eigen helft, waarbij hij het halve Engelse team als zoutpilaren achterliet. Amper vier minuten later sloeg hij met een verdoken vuist het winnende doelpunt binnen. Decennialang beweerde Maradona nog dat het gescoord werd door ‘de hand van God’.
Aan diezelfde hand werden de Argentijnen in dat tornooi voor de laatste keer wereldkampioen. Voor veel Argentijnen nam Maradona daarmee niet alleen vergelding voor de dramatisch verlopen oorlog om de Falklandeilanden vier jaar eerder. Hij gaf hun land hun verloren eer terug. Als een soort engel leverde hij de ultieme catharsis. Zijn latere opvolger, Lionel Messi, is daar tot op vandaag nooit in geslaagd.
Het jongetje van goud
Voor veel Argentijnen staat Maradona dan ook nog altijd een trapje hoger dan Messi. Al was het maar omdat hij zich als wonderkind eigenhandig omhoog werkte uit de modder. Op 10-jarige leeftijd wordt hij ontdekt bij Estrella Roja, een armzalige buurtclub. Daarna gaat het snel. Als 15-jarige ventje maakt hij zijn debuut voor Argentinos Juniors in Buenos Aires, waar ze hem de bijnaam ‘El pibe d’oro’ geven, het jongetje van goud.
Een jaar later maakt hij zijn debuut als prof, een paar maanden later al is speelt hij voor de Albiceleste (de wit-hemelsblauwen), de nationale ploeg. Op het WK in Spanje van 1982 kon de kleine spelverdeler (1,68 meter) niet imponeren. Sterker nog, de openingswedstrijd tegen de Rode Duivels wordt zelfs met 0-1 verloren: banaanvoorzet Vercauteren, doelpunt Erwin Vandenbergh.
Maradona’s reputatie ging hem toen al vooraf, schrijft François Colin in zijn boek Maradona en de Belgen. De internationale pers zette vooraf veel vraagtekens bij de aangekondigde tactiek van toenmalig bondscoach Guy Thys om geen mandekking op Diego Maradona toe te passen. ‘Wie geeft de beste voetballer ter wereld de vrijheid om te voetballen?’, luidde het commentaar vooraf. De Duivels antwoordden met een strikte zonedekking die Maradona geen meter ruimte gaf, zoals een iconische foto uit die WK-wedstrijd lijkt te illustreren. In werkelijkheid is het beeld genomen net
Voor veel Argentijnen staat Maradona nog altijd een trapje hoger dan Messi. Al was het maar omdat hij zich als wonderkind eigenhandig omhoogwerkte uit de modder
na een vrije trap, en liepen de Belgen weg uit het muurtje dat ze samen vormden.
Resultaat? Argentinië vloog er al in de tweede ronde uit, maar Maradona dwong kort daarna wél een transfer af naar het grote FC Barcelona, dat destijds 1 miljard peseta’s voor hem betaalde. Hij speelde er twee seizoenen, maar kon er nooit aarden en zag zijn opgang afgebroken door de stalen noppen van Goikoetxea, bijgenaamd de slager van Bilbao, die in 1983 ongenadig zijn enkel torpedeerde. Maradona zou later in zijn bibliografie schrijven dat hij toen ‘het geluid hoorde van een houten plank die doormidden brak’.
Verlosser van het zuiden
Een jaar later verruilt een gedesillusioneerde Maradona de Catalaanse club voor Napoli, dat bekendstond als de hoofdstad van de maffia, bespot en geminacht in het noorden. Het lijkt waanzin, maar de transfer groeit uit tot een poëtische daad van verzet. Wat niemand voor mogelijk houdt, gebeurt. Maradona leidt de club uit Zuid-Italië in mei 1987 hoogstpersoonlijk naar zijn allereerste landstitel. Met ‘San Diego’ als aanvoerder en topscorer (van een voor het overige matig elftal) doet Napoli het grote Juventus in het zand bijten. In 1990 moet AC Milan plooien. Tussendoor wint Maradona ook nog de Uefa-beker.
De transformatie die ‘pluisje’ in Napels op het veld maakt, is spectaculair. Maradona is er niet alleen een attractie, maar ook kapitein en boegbeeld. Een speler die zich nooit verstopt, een leider waar je volledig
op kan vertrouwen en die op elk moment het verschil kan maken. Niet met grinta, maar met flair en genialiteit.
Het is vooral de ongeziene nonchalance – het ogenschijnlijke gemak waarmee hij een bal kon behandelen – die Maradona in die periode bij veel voetballiefhebbers onsterfelijk maakt. Op Youtube kun je daar vandaag nog altijd van genieten. Met als een van de bekendste filmpjes zijn legendarische warming-up in het Olympisch Stadion van München. Maradona houdt er met losse schoenveters in de aanloop naar de topwedstrijd Bayern-Napoli spelenderwijs minutenlang de bal hoog, terwijl op de achtergrond het liedje ‘Live is Life’ schalt, van de Oostenrijkse band Opus.
Het levert Maradona in Napels een ware godenstatus op. Tot op vandaag zie je hem her en der in de straten afgebeeld als een soort heilige, de ‘verlosser van het Zuiden’. Tussen de stad en de stervoetballer was het liefde op het eerste gezicht. Hij vond er de onvoorwaardelijke liefde die hij altijd al zocht. Een kwestie van instinct, wat ook Maradona als voetballer dreef.
De Argentijn kan er zich zowel op het veld als erbuiten helemaal uitleven. Na de wedstrijd blijft hij vaak dagenlang afwezig op training en verkent hij gretig de stad en het nachtleven. Met alle gevolgen van dien: in Napels begint zijn afdaling naar de hel. Drank, seks, foute vrienden, prostitutie, drugs en veel persoonlijk drama. Wat zich daarna ook vertaalt op het veld. In Italië leidt Maradona Argentinië in 1990 wel nog in zijn eentje naar een verloren WK-finale.
Maar vier jaar later in de VS, wordt hij met uitpuilende ogen betrapt op efedrine en uitgesloten. Ook op clubniveau – Sevilla, Newell’s Old Boys, Boca Juniors – dooft zijn carrière uit als een kaars.
Buiten het veld vervelt Maradona tot een karikatuur van wat hij ooit was. Eerst fysiek. Na een eerste zware hartaanval na een overdosis, volgt een lange ontwenningskuur in Cuba. Het is het begin van een aftakeling die twintig jaar zal duren. Daarna ook mentaal: zoals die keer dat Maradona op het WK van 2018 op de tribune straalbezopen obscene gebaren maakte. Aan die helletocht is nu een einde gekomen.