Fiction versus faction
Charles, Diana en Margaret in The crown: bijna echt gebeurd
Heeft Lord Mountbatten een brief geschreven waarin hij prins Charles de les leest dat die de familie zal ruïneren als hij Camilla blijft zien? Het is algemeen bekend dat Mountbatten niet gelukkig was met die hernieuwde relatie, want Camilla was ondertussen getrouwd. Maar toen Charles eenmaal de dertig gepasseerd was, wilde zijn hele familie dat hij aan nakomelingen begon, zijn vader Philip voorop.
Er is geen bewijs dat die brief ooit is geschreven of dat Charles hem pas ontving nadat Mountbatten bij een aanslag van de IRA was omgekomen. Maar het laat Peter Morgan, de scenarist van The crown, wel toe de spanning op te voeren, en te suggereren dat Charles een jaar later getrouwd was, meer uit schuldgevoelens tegenover de man die hem nader stond dan zijn eigen vader, dan uit liefde.
Als je de Britse en Amerikaanse media leest, zou je denken dat Morgan geschiedvervalsing aan het plegen is. Maar andere verdraaide feiten, die belangrijker zijn voor de doorsnee student van de recente geschiedenis dan een discussie onder de Windsors, zijn onder de radar gebleven. De reacties van kijkers en media zeggen meer over wat wij wilden onthouden over Thatcher, en Charles en Diana, dan over wat er in de jaren 80 gebeurde.
De verloving van Charles en Diana was een godsgeschenk voor de Britse media. Eindelijk konden ze het door torenhoge werkloosheid, stakingen en hyperinflatie
geteisterde land nog eens iets leuks melden. Het koningshuis was ook blij. De feestelijkheden voor het zilveren jubileum van de koningin in 1977 hadden voor veel kritiek gezorgd.
Kerstfoto’s
Nochtans bespeelde het Britse koningshuis al veel langer de media dan zijn Europese familieleden. Koningin Victoria en haar man Albert poseerden als eersten met hun kroostrijke gezin voor kerstfoto’s. Maar ‘The Firm’, zoals de Windsors de monarchie noemen, is natuurlijk geen gewoon gezin: het is een bedrijf dat met zijn oude rituelen, paleizen, uitzinnige kostuums en uitvergrote familiegebeurtenissen een verhaal van standvastigheid verkoopt. Dat hebben ze natuurlijk niet volledig in de hand. Geen beter voorbeeld dan Diana’s verhaal. Dat was een soap lang voor de verfilmingen begonnen. De vrouwen die toen geloofden in het sprookje, vinden dat Charles in The crown niet voldoende als de slechterik wordt afgeschilderd. De vrouwen die toen met een ‘Don’t do it, Di!’-badge rondliepen, vinden dat de serie Diana als manipulatief voorstelt.
Morgan vertelt het verhaal van twee mensen die totaal niet bij elkaar pasten: zwart-wit is gemakkelijker. Hij krijgt kritiek van mensen als Dickie Arbiter, de voormalige perssecretaris van het hof. Die was bij de vergadering waarin Diana’s bezoek aan de VS werd gepland, en kan dus zeggen: ‘Charles’ secretariaat heeft nooit geïnsinueerd dat Diana daar mentaal ongeschikt voor was’. Maar Arbiter teert al jaren op de contacten die hij nog steeds heeft in het Paleis. Natuurlijk vindt hij dat de reeks een ‘brute aanval’ is op Charles.
Ook Anne Glenconner, dertig jaar hofdame van prinses Margaret, geeft het ene interview na het andere. Zij heeft dit jaar twee boeken uitgebracht, de thriller Murder on Mustique – het eiland is dit seizoen in verschillende afleveringen te zien – en De hofdame. Paul Burrell,
butler van Diana, is dan weer genuanceerder: ‘Elementen van de reeks zijn waar, je moet het hele verhaal zien’. Burrell heeft dan ook al vier boeken uit, waarvan drie specifiek over Diana gaan. Hij kent het klappen van de zweep.
Falklandoorlog
Morgans manier om de Iron Lady menselijker te maken, is eigenlijk bedenkelijker. Hij suggereert dat Thatcher de Falklandoorlog begon omdat ze de inwoners van de Falklands zag als bedreigde Britten, ver van Londen, zoals haar zoon Mark, die toen verdwaald was in de woestijn. Nonsens: Mark Thatcher was al twee maanden weer thuis toen de eerste strubbelingen van die oorlog begonnen.
Raar dat historici daar minder over vallen. Terwijl wat echt gebeurde, bewijst dat een goed klinkend verhaal de geschiedenis wel degelijk kan veranderen. De Argentijnse dictatuur moest afrekenen met internationale kritiek en binnenlands protest. Thatchers populariteit was zo gezakt dat er sprake was van vervroegde verkiezingen. Allebei dachten ze dat wat nationalistische retoriek en vlaggengezwaai de aandacht van die problemen zou afleiden.
Beïnvloedt fictie onze opinie over de echte wereld? Zeer zeker wel. En het is misschien niet leuk voor koningin Elizabeth en prins Philip, die blijkbaar zeer begrijpend zijn geweest voor prinses Diana, dat ze nu als harteloos worden afgeschilderd, en de veel hartelozer Thatcher als een soort moeder van de natie. Maar ons geheugen is ook zo slecht, dat dit verhaal over vijf jaar weer anders kan worden verteld. Getuige de kijkers die dachten dat er in de serie een referentie zat naar prins Andrews relatie met Jeffrey Epstein. Daar was begin jaren 80 nog geen sprake van: in de bewuste scène spreekt Andrew over zijn nieuwe liefje Koo Stark, een actrice die net een softpornofilm had opgenomen. Zijn bijnaam was toen al ‘Randy Andy’, maar ook dat waren we alweer vergeten.
Ons geheugen is ook zo slecht, dat dit verhaal over vijf jaar weer anders kan worden verteld
Het zijn topdagen voor de Amerikaanse kabelzender One America News Network (OANN). Donald Trump heeft zijn fans de jongste weken al herhaaldelijk opgeroepen om Fox News vaarwel te zeggen en naar OANN en rivaal Newsmax te kijken. Heel wat mensen volgen blijkbaar dat advies. Terwijl Fox News de overwinning van Joe Biden in de presidentsverkiezingen al vrij snel erkende, ging OANN nog weken mee in de complottheorieën van Trump over massale fraude.
Maar Youtube (een onderdeel van Google) zag zich dinsdag genoodzaakt om op te treden tegen een video die OANN online deelde en waarin een remedie voor covid-19 wordt aangeprezen. De video werd verwijderd, OANN kan een week geen video’s plaatsen en video’s die al op Youtube stonden, tonen geen reclame meer en brengen dus niets op.
Voor OANN gaat het nog maar om een eerste waarschuwing. Pas bij een derde waarschuwing haalt Youtube de zwaarste straf boven: een permanente ban.
Youtube staat onder zware druk om harder op te treden tegen desinformatie. Een groep senatoren van de Democratische partij stuurde deze week een brief naar Youtubebaas Susan Wojcicki om aan te dringen om valse informatie over de verkiezingen te verwijderen. De senatoren haalden het voorbeeld aan van een video over vermeende fraude in Michigan. Die werd op Youtube vijf miljoen keer bekeken.
Dominique Deckmyn