Alles op alles om VUB-gastdocent Djalali te redden
Welk spel speelt Iran? Met het leven van spoedarts Ahmadreza Djalali in de weegschaal, hoopt zijn entourage – en bij uitbreiding de hele diplomatie – daar snel zicht op te krijgen.
‘Absolute mobilisatie.’ Die term viel gisteren tijdens het crisisoverleg aan de VUB over het lot van de Iraans-Zweedse spoedarts Ahmadreza Djalali, een gastdocent die voor spionage veroordeeld is in Iran. Er werden strategieën bedacht om zijn executie, die voor de komende dagen zou zijn, alsnog te voorkomen. De internationale media engageren, stond bovenaan het lijstje. Er werd onder meer contact gezocht met enkele oude bekenden uit de entourage van de toekomstige Amerikaanse vicepresidente Kamala Harris, in de hoop dat zij zich zou uitspreken. Rector Caroline Pauwels: ‘Iran is zeer gevoelig voor reputatieschade.’
Dinsdag sloeg de vrouw van Djalali alarm nadat ze een afscheidstelefoontje van haar echtgenoot gekregen had. Hij moest in isolatie en er was een overbrenging gepland naar een gevangenis waar executies uitgevoerd worden. Amnesty International kwam daarna met het bericht dat er een bevel was om hem binnen de week te doden (DS 25 november).
‘Het was een vreselijk telefoontje, hij is in groot gevaar’, zegt zijn vrouw daarover in kort telefoongesprek met De Standaard vanuit Zweden, hun verblijfplaats. ‘Ik vraag de internationale gemeenschap om te reageren. Ik kijk dan vooral naar Zweden, België, Italië en Europa.’ Djalali gaf ook in Italië les.
Er ging gisteren een telefoontje van de kabinetschef van federaal minister van Buitenlandse Zaken Sophie Wilmès (MR) naar de Iraanse ambassadeur in Brussel met de vraag om de wetenschapper niet te executeren. Ook achter de schermen werd er druk gewerkt. Eerder had de Zweedse ambtgenoot van Wilmès een gelijkaardig telefoontje gedaan. Daar was Iran niet mee gediend. Het stuurde een bericht om de wereld eraan te herinneren dat de rechtspraak er onafhankelijk is en enige inmenging van buitenaf daarin onacceptabel is.
Die boodschap krijgen beleidsmakers en diplomaten die zijn zaak aankaarten bij de bevoegde Iraanse instanties al vier jaar lang – sinds de start van zijn gevangenschap – te horen. Dat vertelt onder anderen Geert Bourgeois (N-VA), die zich als Vlaams minister-president het lot van de Iraanse spoedarts en zijn familie aangetrokken heeft. ‘Ik heb de voorbije jaren diverse gesprekken gevoerd met de Iraanse ambassadeur, ik heb ministers van de Iraanse regering aangesproken, ik ben met hun parlementsvoorzitter de discussie aangegaan en telkens was het antdie woord hetzelfde: “Wij hebben een onafhankelijke justitie.” Maar het is en blijft een autoritair theocratisch regime met een ayatollah die aan de touwtjes trekt.’
In die gesprekken met Iran benadrukte ons land graag het humanitaire aspect. Voormalig minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders (MR) kantte zich bijvoorbeeld verschillende malen tegen de doodstraf en sprak daar zijn Iraanse ambtgenoot op aan. Maar ook het geopolitieke belang van een goede samenwerking met Europa en de economische voordelen die daaraan verbonden zijn, kwamen al aan bod als argumenten. Vooralsnog zonder succes.
Geopolitiek schaakspel
Dat Iran gevangenen durft te gebruiken als pionnen in een geopolitieke schaakspel van meerdere dimensies, is niet ongewoon (zie hiernaast). Gisteren meldde de Iraanse staatstelevisie plots dat een Australisch-Britse academica veroordeeld was voor spionage geruild was voor drie Iraniërs die in een buitenlandse cel verbleven. Er werd een video getoond van hun feestelijke thuiskomst, al kon de authenticiteit daarvan niet geverifieerd worden.
In het geval van Djalali is er in het verleden door enkele betrokkenen op aangestuurd om zijn lot aan dat van de gevangen Iraanse diplomaat Assadollah A. te verbinden, zonder dat zich dat gematerialiseerd heeft. De 49-jarige man zit nog altijd in een Belgische cel, onder meer op verdenking van het beramen van een terroristische aanslag op het Iraanse verzet in Villepinte, nabij Parijs. Die aanslag kon worden verijdeld.
Morgen start overigens het proces tegen Assadollah A. die volgens het gerechtelijk onderzoek eigenlijk een officier is voor de belangrijkste inlichtingendienst MOIS. Of de twee zaken aan elkaar gelinkt zijn, is nog niet duidelijk, al spreken verschillende commentatoren wel dat vermoeden uit.
In dit complexe spel van geopolitiek (met een nieuw verkozen Amerikaanse president op de achtergrond), diplomatie, economische belangen en rechtspraak vindt de directeur van Amnesty International Vlaanderen, Wies De Graeve, het belangrijk om de essentie niet uit het oog te verliezen. ‘Djalali is onschuldig. Zijn leven moet worden gered. En hij moet worden vrijgelaten.’
‘Iran is en blijft een autoritair, theocratisch regime met een ayatollah die aan de touwtjes trekt’
Geert Bourgeois (NVA) ExVlaams ministerpresident