Luchtvaart is nog slechter voor het klimaat dan gedacht
De uitstoot van onder meer waterdamp en stikstofoxiden door vliegtuigen draagt ‘minstens’ zoveel bij tot de opwarming van de aarde als de CO2-emissies, toont een studie in opdracht van de Europese Commissie.
sectoren kwamen de afgelopen jaren meer onder vuur door hun klimaatimpact dan de luchtvaart. Ongebonden door dwingende internationale akkoorden kon de commerciële luchtvaart jaar na jaar fors groeien, waardoor de snel stijgende CO2-uitstoot de klimaatdoelen van Parijs dreigt te torpederen.
Terwijl andere sectoren hun emissies naar beneden haalden, steeg de CO2-uitstoot van de luchtvaart tussen 2013 en 2018 met bijna een derde (32 procent), becijferde de Amerikaanse denktank The International Council on Clean Transportation (ICCT) vorig jaar. Wereldwijd is de commerciële luchtvaart ondertussen verantwoordelijk voor naar schatting 2,4procent van de door de mens veroorzaakte CO2-emissies (Europees is dat 3,8 procent). Volgens voorspellingen van de VN – die dateren van vóór de coronacrisis – zullen die tegen 2050 verdrievoudigen.
Maar de reële klimaatimpact van de luchtvaart beperkt zich niet tot een uitstoot van CO2 alleen. Ook andere emissies – waterdamp, roetdeeltjes, geoxideerde zwavel-Weinig
soorten of stikstofoxiden die omgezet kunnen worden in het broeikasgas ozon – dragen bij tot de opwarming van de aarde. Hun effect op het klimaat is ‘minstens zo groot als de CO2-emissies’, besluit een nieuw rapport van het Agentschap van de Europese Unie voor de veiligheid van de luchtvaart (EASA) in opdracht van de Europese Commissie.
‘Drie keer zo snel als CO2-emissies alleen’
Hoewel er veel onzekerheid is over de wisselwerking van die niet-CO2emissies, dragen ze netto bij tot de opwarming van de aarde, stellen de onderzoekers. ‘Luchtvaartemissies warmen momenteel drie keer zo snel het klimaat op als de CO2-emissies alleen’, klinkt het. Waterdamp bijvoorbeeld, die de bekende condensatiestrepen van vliegtuigen veroorzaakt, vormt wolken die de warmte naar de aarde terugkaatsen. Omdat de emissies in relatief schone delen van de atmosfeer plaatsvinden, hebben ze een disproportioneel grote invloed.
Dit toont dat de CO2-uitstoot van de luchtvaart slechts het ‘topje van de ijsberg’ is, zegt Jo Dardenne, luchtvaartexpert van de Europese milieukoepel Transport & Environment, in het NRC. Maar tot nog toe heeft de Europese Unie alleen op de CO2-emissies van continentale vluchten een prijs gezet, door hun uitstoot in 2012 onder het systeem van emissiehandel (ETS) te brengen.
Nieuwe maatregelen
De klimaatimpact van de niet-CO2emissies was al langer bekend, maar het wetenschappelijke inzicht werd ‘niet voldoende geacht’ om er beleidsmaatregelen aan te koppelen, schrijft de Europese Commissie in een begeleidende nota bij de EASA-studie.
Met de nieuwe studie zet de Commissie de deur op een kier om meer maatregelen te nemen en de volledige klimaatimpact van de luchtvaart te beteugelen. Voorzitter Ursula von der Leyen sprak ook in haar beleidsverklaring die ambitie uit. Ze bereidt beleidsopties voor, waaronder een optimalisering van de Europese vliegroutes, het stimuleren van synthetische brandstoffen, een belasting op stikstofoxiden (zoals Brussels Airport al op eigen initiatief aankondigde (DS 3 mei 2019)) of het onderbrengen van ook niet-CO2emissies onder het ETS.
Ongelijkheid
De luchtvaart kon internationaal jarenlang de strenge klimaatnormen ontwijken, en de sector blijft relatief weinig belast. Zo is er nog steeds geen Europese of internationale taks op kerosine, terwijl benzine of diesel voor de wagen wel wordt belast. Dat komt vooral de rijken ten goede, want 1 procent van de wereldbevolking is goed voor de helft van de luchtvaartemissies, berekenden onderzoekers van de Zweedse Linnaeusuniversiteit onlangs.
Volgens Dan Rutherford van de ICCT toont dit dat ‘de voordelen van luchtvaart mondiaal ongelijker zijn verdeeld dan eender welke andere grote bron van uitstoot’, zei hij in The Guardian.
Waterdamp – die de condensatiestrepen van vliegtuigen veroorzaakt – vormt wolken die de warmte naar de aarde terugkaatsen