JOHAN BERCKMANS EN JURGEN DE LANDSHEER

In Brussel lijkt de kloof tussen burger en politie te vergroten. Dat ligt aan een kleine groep jongeren, klinkt het bij de korpschefs van de zone West en Zuid. ‘Dat ze eieren naar ons gooien, hoort er helaas bij.’

Nadat het parket had aangekondigd dat de politie geen schuld heeft aan de dood van de 19-jarige Adil C. uit Anderlecht, werd het donderdagavond meteen onrustig in de wijk. Jongeren gooiden molotovcocktails en stenen in de richting van het gemeentehuis, twee auto’s en een scooter werden in brand gestoken. De politie pakte een twintigtal mensen op. Vrijdag werden op een niet toegelaten manifestatie minstens 80 mensen opgepakt. Ook toen ging een auto in vlammen op.

Adil C. kwam in april om het leven tijdens een politieachtervolging. Zijn dood leidde toen tot gewelddadige rellen in de wijk rond het metrostation Clemenceau.

Het onderzoek naar de dood van Adil is afgesloten, de politie treft geen schuld. Waarom is de perceptie dan al maanden helemaal anders?

Jurgen De Landsheer, korpschef zone Zuid: ‘In Angelsaksische landen komt de politie meteen na de feiten met een statement.

Dat zouden wij ook moeten doen. De zaakAdil illustreert hoe wij door slechte communicatie de perceptie tegen kregen. Terwijl wij zwegen, liepen de sociale media vol met cowboyverhalen over de politie. Die werden gebruikt door relschoppers en beïnvloedden twijfelaars die weinig vertrouwen hebben in politie en justitie.’ Johan Berckmans, korpschef ad interim zone West: ‘Als politie zijn we aan handen en voeten gebonden. Het parket, aan wie we in gerechtelijke zaken verantwoording moeten afleggen, dringt er doorgaans op aan om zo weinig mogelijk te communiceren. Ik zou dat liever wel doen, maar het geheim van het onderzoek primeert.’

De Landsheer: ‘Als de trein van de sociale media vertrokken is, is die heel moeilijk te stoppen. Complotdenkers krijgen vrij spel. Als het parket een half jaar na de feiten met een berichtje komt dat alles in orde is, geloven bepaalde mensen dat niet. Dit soort dossiers wordt enorm snel gerecupereerd, in dit geval door uiterst linkse anarchisten. Zij bedrukken in hun kraakpanden T-shirts met Justice for Adil en proberen mensen voor hun kar te spannen.’

De Landsheer: ‘Eerst waren er jongeren die woedend waren om Adil. Ik durf te zeggen dat zijn dood daarna inderdaad misbruikt is.’

Berckmans: ‘Of het nu Adil, Pier of Pol was, voor een welbepaalde groep jongeren is iedere gelegenheid goed om de boel op te stoken.’

Adil was op de vlucht voor de politie toen hij stierf. Waarom hebben die jongens zoveel wantrouwen tegenover de politie? De Landsheer: ‘Het is een vraag die ik mezelf ook vaak stel. Soms komen wij met een politievoertuig aan op een pleintje en zetten tien jongeren het op een lopen. Als we ze dan pakken en controleren, blijkt er soms niets aan de hand. Allicht heeft dat ook te maken met groepsgevoel.’ Berckmans: ‘We kennen onze jongens natuurlijk ook en dat weten ze. In onze zone hebben we bijvoorbeeld negen stadsbendes, een zeventigtal jongeren heeft het statuut van Bande Urbaine (BU), dat krijgen daders die in een periode van zes maanden minstens twee feiten in groep hebben gepleegd. Als zij iets mispeuteren, zal het parket bijna altijd vervolgen.’

Moet de politie de hand ook in eigen boezem steken? Wat doet u bijvoorbeeld om

tegen te gaan?

De Landsheer: ‘Bij iedere controle schrijven we op een meldingsfiche de reden waarom die persoon gecontroleerd werd. Dat is meer werk, maar zo kunnen we wel klachten counteren.’

Berckmans: ‘De tijd dat burgers zomaar gecontroleerd werden, is voorbij. Maar corona heeft het niet simpeler gemaakt: als we een jongere zien die met vijf anderen op de hoek van de straat staat, en even later met zes anderen, dan controleren we hem twee keer. Dat is onze taak.’

Uit het jaarverslag van 2019 blijkt dat het Comité P liefst 2.652 klachtendossiers opende over de werking van de politie. De meeste klachten gaan over gebeurtenissen in grote korpsen zoals Brussel. Berckmans: ‘Er zijn collega’s die over de schreef gaan. Als dat gebeurt, worden die feiten onderzocht en bestraft. Een politieman die vorig jaar in Molenbeek een overmeesterde verdachte in het gezicht stampte, werd meteen geschorst. Een tuchtprocedure sleept lang aan, maar die man is uiteindelijk ontslagen. Zulke mensen verdienen geen plaats in het politiekorps.’

‘Daarentegen moet je als politieman je werk wel kunnen doen. Een groot deel van de klachten is gericht tegen onze antiagressiebrigade (BAA) die tussenkomt bij bendevorming en zwaar geweld. Voor die agenten is het Comité P vaste prik. Niemand doet dat graag, maar verantwoording afleggen is een deel van onze job. De meeste klachten zijn overigens onterecht.’ De Landsheer: ‘Burgers zijn veel mondiger geworden. Wie vandaag een boete krijgt, steekt vaak een klachtenbrief bij de betaling.’

Jurgen De Landsheer

‘Wie vandaag een boete krijgt, steekt vaak een klachtenbrief bij de betaling’ Korpschef zone Zuid