De ongemakkelijke spreidstand van superbelegger BlackRock
Rock het zelf op zijn website uitdrukt: ‘Het jaar 2050 is nog dertig jaar van ons verwijderd. Voor leningen en obligaties met een looptijd van dertig jaar of meer, is 2050 nu.’
Koolstofbelegger
De vermogensbeheerder heeft goed nagedacht over de impact van de klimaatverandering op financiële risico’s. Daarom lijkt het op het eerste gezicht niet zo raar dat de Europese Commissie een beroep doet op de expertise van de Amerikaanse financiële reus. Maar Europese Parlementsleden en ngo’s zien het anders. Hoe kan een vermogensbeheerder die zelf belegt in zowel banken als energiebedrijven, onafhankelijk adviseren, vragen ze zich af. Ze vinden het ongehoord dat Europa een van de grootste koolstofbeleggers ter wereld mee het beleid laat bepalen. De Europese Commissie had inderdaad alerter moeten zijn, zo oordeelde O’Reilly deze week. Ze vindt ook dat de regels hierover dringend aangescherpt moeten worden.
De hele affaire komt voor BlackRock erg ongelegen. Jarenlang heeft de vermogensbeheerder onder vuur gelegen van klimaatactivisten. Die eisten dat Fink het aan hem toevertrouwde geld niet langer zou inzetten voor het ontginnen en verbranden van fossiele brandstoffen, maar voor het stimuleren van een CO2-arme samenleving. En net nu de vermogensbeheerder de bocht gemaakt leek te hebben en zijn best doet om de groene voornemens dik in de verf te zetten, wordt het bedrijf te kijk gezet als een onderneming die grof geld verdient met klimaatonvriendelijke activiteiten, en die bovendien het beleid op ongunstige wijze zou kunnen beïnvloeden.
Een rapport van de ngo Corporate Europe Observatory (CEO), die Europese lobby’s kritisch tegen het licht houdt, was ongenadig voor de vermogensbeheerder. Het document bouwt voort op kritiek van milieubewegingen, die eerder dit jaar al gesignaleerd hadden dat Finks groene geloofsbelijdenis uit januari heel wat minder spectaculair was dan zich in eerste instantie liet aanzien. De meest concrete belofte was om participaties af te bouwen in bedrijven ‘die meer dan 25 procent van hun omzet uit de productie van thermische steenkool halen’. Maar het ging uitsluitend om steenkoolproducenten, niet om steenkoolverbranders. Grote elektriciteitsbedrijven die op steenkool en bruinkool stoken, bleven dus ongemoeid. Bovendien zijn veel grote steenkoolproducenten onderdeel van enorme mijnbouwconglomeraten die zich ook met allerlei andere delfstoffen bezighouden. Steenkool vormt niet zelden minder dan 25 procent van hun totale activiteiten, hoewel ze in absolute zin tot de grootste producenten ter wereld behoren.
Het rapport laat ook zien dat BlackRock een belangrijke Europese lobbyist is. Niet voor een snelle vergroening van de financiele sector, maar eerder voor een voorzichtige aanpak. De vermogensbeheerder heeft negen mensen in dienst om de Europese beslissingsmachine in de juiste richting te sturen, en is bovendien lid van 23 Europese verenigingen, organisaties en koepels. Die waren de afgelopen jaren zeer actief in de discussie over de zogenaamde green taxonomy – een set regels waarmee bepaald kan worden welke activiteiten duurzaam zijn en welke niet. De discussies gingen bijvoorbeeld over hoe elektriciteitscentrales op aardgas beoordeeld moeten worden. Zijn die taboe bij de vergroening omdat het om de verbranding van fossiele brandstoffen gaat, of kunnen ze juist wel door de beugel als klimaatvriendelijk alternatief voor bijvoorbeeld steenkool? Sommige organisaties waarvan BlackRock lid is, hebben een duidelijk standpunt ingenomen voor een zo minimalistisch mogelijke invulling van de groene principes.
Pandemieprogramma
Ook BlackRock zelf heeft op het debat gewogen. Begin dit jaar publiceerde het een beleidsdocument waarin werd gewaarschuwd tegen ‘excessieve regels en bemoeizucht die innovatie en keuzevrijheid in de weg zouden kunnen staan’. BlackRock is het bovendien grotendeels eens met de standpunten van de lobbygroep Institute of International Finance (IIF). Die is kritisch over de Europese taxonomy. ‘Sommige drempels zijn erg ambitieus en potentieel onrealistisch’, schreef de instelling vorig jaar aan de Europese Commissie.
Het gelobby toont aan dat de massa geld die aan BlackRock is toevertrouwd, ook macht met zich meebrengt. Fink is gepokt en gemazeld in de cenakels van Wall Street, waar de banden met de overheid traditioneel zeer nauw zijn. ‘Toen de Federal Reserve de hulp van Wall Street nodig had bij haar pandemieprogramma, werd Larry Fink gebeld’, schreef het financiële persbureau Bloomberg in mei. BlackRock beloofde de Fed te helpen met het opkopen van obligaties. Fed-voorzitter Jerome Powell legde achteraf in de Senaat uit dat BlackRocks expertise de doorslag had gegeven. Het was niet de eerste keer dat Fink de regering te hulp schoot. Dat gebeurde ook in 2008, na de financiële crisis. In 2012 bleek uit analyses van overheidsdocumenten dat minister van Financiën Timothy Geithner in 18 maanden tijd 49 maal met Fink had getelefoneerd.
In die context is het niet verbazend dat de vermogensbeheerder geen probleem zag in een adviesopdracht van 280.000 euro voor de Europese Commissie. Bovendien functioneert de Financial Markets Advisory Unit (FMA), de BlackRock-divisie die advies verleent, onafhankelijk van de afdelingen die het geld beheren. Dat argument werd ook ingeroepen in verband met het contract voor de Fed. BlackRock zelf wil alleen via een pr-bureau met De Standaard communiceren. Het bedrijf benadrukt door de Europese Commissie geselecteerd te zijn wegens de technische kwaliteit van de offerte.
Maar BlackRocks macht wordt niet alleen via politieke contacten en lobby-organisaties gekanaliseerd. Het vermogen dat het bedrijf belegt, is zo groot, dat het kan wegen op vele duizenden ondernemingen in de hele wereld. Ook in België. Het bedrijf van Fink is aandeelhouder van onder meer Befimmo, Telenet, Proximus, Solvay, Ageas en Umicore. Die laatste onderneming staat op een lijst van 802 bedrijven waarmee BlackRock ‘engagements’ aangaat. Daarmee wordt bedoeld dat er een dialoog wordt gevoerd met de bedrijfsleiding ‘over factoren die de prestaties op lange termijn beïnvloeden’.
‘BlackRock is een belangrijke aandeelhouder van Umicore’, bevestigt woordvoerster Marjolein Scheers. ‘Gezien hun focus op duurzaamheid, waarderen ze ons profiel.’ De bedrijfstop heeft regelmatig contact met het BlackRock-team in Londen om de resultaten te bespreken. ‘Ook als zich bepaalde omstandigheden voordoen, lichten we de mensen van BlackRock in’, zegt Scheers. Dat was bijvoorbeeld het geval met de uitbraak van het coronavirus.
In september kwam BlackRock in het nieuws door via zijn fonds Global Renewable Power III (omvang: 1 miljard dollar) het Leuvense bedrijf Windvision te kopen, een ontwikkelaar van wind- en zonne-energieprojecten. Ceo Simon Neerinckx liet daarbij weten dat ‘de mensen van BlackRock onze visie delen om een CO2-vrije economie te realiseren’.
Wolf in schaapskleren?
Is Fink werkelijk begaan met de planeet, of is hij een wolf in schaapskleren? Afgelopen zomer maakte BlackRock bekend wat de resultaten waren van de in januari aangekondigde beleggingsprincipes. Van 244 bedrijven werd het klimaatbeleid als onvoldoende bestempeld. Bij 53 daarvan werd op de algemene vergadering tegen klimaatvijandige voorstellen gestemd. Daarbij ondernemingen als Daimler, Lufthansa, Volvo en ExxonMobil. Bij dat laatste bedrijf stemde BlackRock tegen de herbenoeming van twee bestuurders, omdat het oliebedrijf onder hun leiding nog onvoldoende concrete doelen heeft geformuleerd wat betreft broeikasgasreductie. Daarmee sloot de vermogensbeheerder zich aan bij de kritische aandeelhouders die duidelijk lieten weten niet tevreden te zijn met het klimaatbeleid. Maar de groep kon niet meer dan een derde van de stemmen achter zich krijgen. De twee omstreden bestuurders werden gewoon opnieuw benoemd.
BlackRock maakte dan wel bekend bij welke bedrijven het aan de bel had getrokken, maar de lijst van ondernemingen waar de vermogensbeheerder gewoon liet betijen, is veel langer. Zo kwam er in Australië kritiek toen bleek dat er op de algemene vergaderingen van de energiebedrijven Woodside Energy en Santos tégen voorstellen voor een actiever klimaatbeleid was gestemd. En dat terwijl die voorstellen bij Santos 43 procent van de stemmen achter zich kregen, en bij Woodside meer dan 50 procent. Die hoge mate van steun was het gevolg van de vernietigende bosbranden die afgelopen voorjaar grote delen van het land in de as legden, en in verband gebracht werden met de klimaatverandering. Klimaatactivisten hekelden het verschil tussen Finks woorden en zijn daden. BlackRock liet weten dat het de voorstellen te ver vond gaan, omdat ze ook betrekking hadden op de uitstoot van toeleveranciers en klanten van het bedrijf in kwestie (zogenaamde scope 3-emissies).
Het toont aan dat tussen droom en daad nog altijd tal van praktische bezwaren staan. BlackRock zelf is ook de eerste om dat toe te geven. Een van die bezwaren is bijvoorbeeld dat twee derde van het vermogen passief beheerd wordt, bijvoorbeeld via indexfondsen. Op de samenstelling van die fondsen heeft BlackRock zelf geen invloed. Wel trekt BlackRock aan de kar om nieuwe duurzaamheidsindexen te lanceren en daaraan beleggingsfondsen te koppelen. Sinds januari is het aantal duurzame fondsen aangegroeid van 90 naar 141.
De vermogensbeheerder heeft negen mensen in dienst om de Europese beslissingsmachine in de juiste richting te sturen
Het gelobby toont aan dat de massa geld die aan BlackRock is toevertrouwd, ook macht met zich meebrengt