Kiest CDU voor meer van hetzelfde of voor radicale breuk met Merkel?
Het gaat niet goed met de CDU. De nieuwe voorzitter, die zaterdag wordt verkozen, moet de gespaltene Partei weer op de rails zetten.
Het is jammer dat de CDU zaterdagavond haar nieuwe partijvoorzitter in mineur zal moeten aankondigen. Door de coronamaatregelen zijn alle grote festiviteiten afgelast. Maar laat het duidelijk zijn: de man die aan het hoofd van de grootste partij van Duitsland komt, kan bijzonder belangrijk worden, want Angela Merkel stapt uit de politiek.
De nieuwe leider van de Christliche Demokratische Union kan de nieuwe kanselier van Duitsland worden en mee de toon aangeven in de Europese Unie. Maar er wacht hem (ja, alleen mannen hebben zich kandidaat gesteld) een moeilijke opdracht. Hij moet de partij voor de nationale verkiezingen in november klaarstomen en Merkel, die de laatste twintig jaar op de verkiezingsaffiches stond, zal er niet bij zijn.
Het gaat niet goed met de CDU. De vorige voorzitter, Annegret Kramp Karrenbauer, bleek niet opgewassen tegen haar taak en zei, net voor de corona-uitbraak , dat ze ermee stopte. Sindsdien is het wachten op een nieuwe voorzitter die de koers zal uitzetten.
Te links
In de partij zijn velen niet tevreden met het beleid dat Merkel de laatste jaren heeft gevoerd. Conservatieve CDU’ers en veel leden in het oosten van het land vinden dat hun partij te veel naar links is opgeschoven. In enkele oostelijke deelstaten werkt de CDU samen met de uiterst rechtse Alternative für Deutschland om te wegen op de politieke besluitvorming. In het westen leeft de overtuiging dat de partij meer jonge mensen kan aantrekken als ze de groene kaart trekt.
‘Het is een gespaltene Partei geworden’, vindt Andreas Rödder, professor hedendaagse geschiedenis en partijlid. Hoewel de CDU in vergelijking met haar Europese zusterpartijen nog altijd een reus is, daalt haar aanhang gestaag. ‘Heeft Merkel de partij behoed voor de neergang of is ze mee verantwoordelijk voor de tanende populariteit? Niemand weet het antwoord’, zegt Rödder aan de telefoon vanuit Mainz. En dat merk je ook in de campagne: de ene kandidaat-voorzitter pleit voor continuïteit, de andere predikt een radicale breuk met het Merkel-tijdperk.
Friedrich Merz (65) is de antipode van Merkel. Hij vindt dat de partij de weggelopen CDU-kiezers ter rechterkant moet terugwinnen. Hij wordt gezien als de verdediger van de conservatieve waarden en de vriend van het bedrijfsleven. Onlangs zei hij dat Duitsland veel minder werklozen zou hebben, als er in 2015- 2016 niet zoveel migranten naar het land waren gekomen.
Norbert Röttgen (55) wordt ook niet tot de beste vrienden van Merkel gerekend. Zij heeft hem in 2012 als minister van Milieu ontslagen, nadat hij als CDU-lijsttrekker bij deelstaatverkiezingen in Noordrijn-Westfalen barslechte resultaten had behaald. Later heeft hij zich gespecialiseerd in buitenlands beleid. Als minister van Milieu heeft Röttgen de Atomausstieg begeleid, toen Merkel besliste dat Duitsland zijn kerncentrales moest afbouwen. Hij heeft een groen etiket.
Armin Laschet (59), sinds 2017 de minister-president van de belangrijkste deelstaat NoordrijnWestfalen, gaat prat op zijn regeringservaring. Laschet is de man van de continuïteit. Hij steunde Merkel toen ze in 2015 zei dat Duitsland meer migranten kon opvangen. Hij zit comfortabel in het midden van de partij en daar wil hij de partij houden.
Andere publiekslieveling
Geen van de drie kandidaten wordt gezien als de gedoodverfde winnaar. Daar komt bij dat peilingen aangeven dat de bevolking geen van hen per se als nieuwe kanselier van Duitsland wil. Daarvoor ligt Markus Söder, de populaire minister-president van Beieren en voorzitter van de zusterpartij CSU, voorop in de peilingen.
‘Ik benijd de nieuwe CDU-voorzitter niet’, zegt politiek communicatiespecialist Frans Stauss per video vanuit Berlijn. ‘Hij moet nog maanden in de schaduw van Merkel werken. Zij zet op het einde van dit jaar een punt achter haar loopbaan en je merkt dat ze nu vrijuit praat en geen blad voor de mond neemt.’ Merkel is op dit moment bij het grote publiek onaantastbaar. Zij én corona domineren de media. ‘Het zal voor de nieuwe voorzitter niet evident zijn om uit de verf te komen’, aldus Stauss.
‘Heeft Merkel de CDU behoed voor de neergang of is ze mee verantwoordelijk voor de tanende populariteit? Niemand weet het’
Andreas Rödder Professor geschiedenis