‘Als we ons gedrag niet systematisch aanpassen, wordt het een grote teleurstelling’
MAARTEN VANSTEENKISTE
De helft van de bevolking gelooft niet meer in de huidige coronamaatregelen. En dus begrijpt Maarten Vansteenkiste, professor motivatiepsychologie (UGent) en lid van de expertengroep Gems, wel dat er íéts moest gebeuren om druk van de ketel te halen. Toch houdt hij een dubbel gevoel over aan de beslissingen van het Overlegcomité. ‘Ik houd mijn hart vast. De situatie is zeer fragiel. Als we niet met z’n allen de maatregelen beter volgen, draait dit op een grote teleurstelling uit.’
De vorige keer dat er druk van de ketel gehaald werd en de kappers opengingen, in februari, had dat een averechts effect op onze motivatie. Vreest u nu hetzelfde? ‘De heropening gaf velen de indruk dat het allemaal veilig was – anders hadden de politici toch niet versoepeld? Het algemene risicobesef daalde na de heropening van de niet-medische contactberoepen. De overige maatregelen werden dus niet langer als legitiem of gepast ervaren. Voor de heropening van de kappers werd ook het vooropgestelde doel losgelaten om het aantal nieuwe besmettingen per dag eerst onder de 800 te laten zakken. Die drempel loslaten voedde het idee dat zelfs de politici de maatregelen niet meer doeltreffend vonden.’
‘Zal het met deze nieuwe versoepelingen hetzelfde zijn? De maatregelen lijken nu logischer. Bijvoorbeeld dat we vanaf eind april met tien personen buiten kunnen samenkomen. Dat kan een boost geven aan ons mentale welbevinden. Die maatregelen passen ook in het basisprincipe dat we mekaar buiten moeten ontmoeten.’ ‘Het is te hopen dat de drempels voor vaccinatie en de bezetting van intensieve zorg ditmaal niet worden losgelaten. De regeringen zullen de bevolking goed moeten uitleggen hoe we daar raken, we moeten updates krijgen over waar we staan en dat ons gedrag daarbij bepalend is.’
Als de bezetting op intensieve zorg ‘duurzaam verbeterd’ is, wordt in mei de avondklok afgeschaft. Een maatregel die veel mensen onnuttig en repressief vinden. Goed voor het draagvlak, dus?
‘Ja. In de plaats van de dwingende avondklok komt een nachtelijk samenscholingsverbod. Dat is een logische en fijnmazige maatregel. Mensen zullen dat als zinvoller ervaren dan de avondklok.’
Maar wat als de cijfers niet evolueren zoals we dat willen? ‘Daar ben ik zeer beducht voor. Als we ons gedrag niet systematisch aanpassen, halen we 8 mei niet. Ik stel me daarom vragen bij de boodschap van de premier dat dit de laatste moeilijke weken zijn, de laatste loodjes. Dat dan het normale leven weer begint. Is dat echt zo? Kunnen we over enkele weken weer “normaal” leven?’
‘Hopelijk zijn de verwachtingen daarover niet te hooggespannen in de bevolking. We mogen de mijlpalen rond de vaccinatie van de 65-plussers ook niet begrijpen alsof vanaf dan het gevaar helemaal is geweken. Er belanden ook jongere mensen na een besmetting in het ziekenhuis en op intensieve zorg, hé.’ ‘De vaccinatiegraad is inderdaad iets dat we niet volledig zelf in de hand hebben, want we zijn afhankelijk van de leveringen. Een groot deel van de bevolking wil zich laten inenten. Wat de vaccinaties betreft, zitten we dus niet met een motivatieprobleem. Bij ons gedrag is daar zeker wel sprake van.’
‘Het is te hopen dat de drempels voor vaccinatie en de bezetting van intensieve zorg ditmaal niet worden losgelaten’