Wie onpopulair is, kan een vijand goed gebruiken
De zorgen over het Russische spierballengerol ANALYSE SPANNING OP KRIM aan de Oekraïense grenzen worden groter. Kiev port de Navo aan. Maar wie heeft belang bij een open oorlog?
‘Op de Krim wordt de infrastructuur klaargemaakt voor de installatie van nucleaire wapens.’ De Oekraïense minister van Defensie Andrij Taran maakte gisteren in Brussel duidelijk welke proporties de militaire escalatie aan de grenzen van zijn land aanneemt. Of Rusland echt kernwapens laat aanrukken, blijft onzeker – met harde bewijzen kwam de minister niet. Maar Kiev doet er alles aan om het Westen duidelijk te maken dat het de Russische dreiging richting Oekraïne maar beter ernstig neemt. Volgens Taran hebben de Russen nu al 110.000 militairen verzameld aan de grens.
Zullen de troepen van Poetin Oekraïne binnenvallen, zoals proRussische militairen in 2014 deden? Sinds Moskou begin deze maand begonnen is met manschappen te sturen naar het grensgebied, staat de kwestie hoog op de internationale agenda, en van een de-escalatie is nog geen sprake. Ook bij de Navo wordt de Russische dreiging weer druk besproken. Secretaris-generaal Jens Stoltenberg schuwde dinsdag de grote woorden niet. In het bijzijn van de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, Dmytro Kuleba, zei hij dat Moskou zijn troepen onmiddellijk moet terugtrekken.
De democratische wereld
Oekraïne hoopt dat het een volwaardig lid kan worden van het westerse militaire bondgenootschap, maar die boot houdt de Navo af. Landen als Frankrijk en Duitsland vrezen dat een volwaardig lidmaatschap de Russische dreiging alleen maar zou doen toenemen. Sinds de annexatie van de Krim heeft de Navo de banden met Oekraïne wel aangehaald. Het westers bondgenootschap helpt het land met de modernisering van zijn leger. Er worden gezamenlijke militaire oefeningen gehouden en Kiev heeft ook Amerikaanse antitankraketten kunnen kopen.
Daardoor lijkt het Oekraïense leger beter voorbereid op een nieuwe agressie, al blijven de Russen natuurlijk veel sterker. Daarom had Kuleba liever extra militaire toezeggingen gekregen. Volgens hem heeft het Westen er alle belang bij snel en krachtig in te grijpen. ‘De beste manier om te voorkomen dat Rusland de zaak verder doet escaleren, is om nu in te grijpen.’ Kuleba maakte nogmaals duidelijk hoe hoog de inzet van het conflict is. ‘De Russische troepenopbouw gebeurt aan de grens van Oekraïne, maar dat is ook de grens van de democratische wereld.’
Daarvan moet hij de Amerikanen niet overtuigen. Sinds Joe Biden in het Witte Huis zit, zitten de Europese en Amerikaanse Navo-partners weer op dezelfde lijn. Dat maakte de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken gisteren nog eens duidelijk. Hij was samen met zijn minister van Defensie Lloyd Austin naar Europa gereisd om aan te geven dat de Navo weer als een blok optreedt.
Austin kondigde in Berlijn aan dat de Amerikaanse troepen in
Duitsland niet verminderd worden. Voormalig president Trump had eerder gezegd dat hij een derde van de 36.000 Amerikaanse militairen zou terugtrekken. Dat plan wordt stopgezet, en er komen zelfs 500 militairen bij.
Als reactie op de Russische troepenopbouw heeft Washington ook twee Amerikaanse oorlogsschepen richting Zwarte Zee gestuurd. Maar voorlopig doet dat de spanningen alleen maar toenemen. Moskou begon gisteren met militaire oefeningen in diezelfde zee. Het sloeg ook een Amerikaanse uitnodiging af om samen aan tafel te gaan zitten over Oekraïne. In een telefoongesprek met Poetin had Biden zo’n ontmoeting voorgesteld, maar die laat ze afhangen van de houding van de Amerikanen.
Hoofdpijn door Navalny
De Russische president is ervan overtuigd dat hij voorlopig meer te winnen heeft bij wat spierballengerol. Volgens de meeste Kremlinwatchers wil Poetin de aandacht afleiden van binnenlandse problemen. In september zijn er parlementsverkiezingen en Poetins populariteit staat op een dieptepunt. Ook de gevangen Aleksej Navalny blijft hem hoofdpijn bezorgen. Maar ook de Oekraïense president Volodimir Zelenski kampt met een tanende populariteit. Ook hij kan een externe vijand goed gebruiken. De voorbije maanden roerde hij de nationalistische trom, sloot een Russische tv-zender en provoceerde de Russische separatisten in de Donbas-regio. Dat kon Moskou niet zomaar laten passeren.
De vraag is of ze beiden ook iets te winnen hebben bij een echt militair conflict. Voorlopig lijkt het antwoord negatief.
‘De beste manier om te voorkomen dat Rusland de zaak verder doet escaleren, is om nu in te grijpen’
Dmytro Kuleba Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken