Kan ethische mode ook modieus zijn?
Onderzoekers vrezen dat antimalariabehandelingen met artemisinine minder werkzaam worden. De malariaparasiet bouwt resistentie op tegen het medicijn.
Het is het scenario waar malariaonderzoekers al lang bang voor waren. De behandeling van malariapatiënten met de plantenstof artemisinine begint te haperen. Dat schrijven Rwandese en Amerikaanse onderzoekers deze week in het wetenschappelijke tijdschrift The Lancet Infectious Diseases.
De malaria veroorzakende parasiet Plasmodium falciparum, die via muggen wordt overgedragen, lijkt in Afrika resistentie op te bouwen tegen artemisinine. Of beter gezegd, tegen diverse behandelmethoden, zogenaamde ACT’s, op artemisinine gebaseerde combinatietherapieën.
De onderzoekers constateren dat na bestudering van bloedmonsters van meer dan tweehonderd Rwandese kinderen die zo’n combinatietherapie hadden ondergaan. Normaal genees je binnen drie dagen helemaal met zo’n therapie. Maar bij zo’n tien procent van de patiëntjes waren er na drie dagen nog steeds parasieten aanwezig in het bloed. Die parasieten hadden mutaties in hun DNA die hen minder gevoelig maken voor artemisinine.
ACT-behandelingen redden elk jaar miljoenen levens in Afrika, het continent waar zich het gros van de malariagevallen (94 procent) voordoet. Twee derde van de patiënten zijn kinderen van nog geen vijf jaar oud. Nog steeds geneest meer dan 95 procent van de patiënten. Dat gold ook voor de kinderen uit de Rwandese studie.
Toch is er reden voor zorg. In Zuidoost-Azië zijn de mutaties die tot artemisinineresistentie leiden al veel algemener. De vrees is dat resistente parasieten zich nu ook over Afrika verspreiden. ‘Dat zou een drama zijn’, zegt de in tropische ziektes gespecialiseerde epidemioloog Teun Bousema van het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen.
‘Er zitten momenteel nieuwe medicijnen in de pijplijn en er is ook een soort tussenoplossing bedacht voor als de huidige ACT’s niet meer werken, waarbij verschillende medicijnen gecombineerd worden (zogenaamde triple ACT’s, red.). Het nadeel is dat de behandelingen daarmee ingewikkelder
‘Eerdere medicijnresistentie voor chloroquine heeft honderdduizenden extra doden gegeven’
zijn.’
En hoe ingewikkelder de kuur, des te groter is de kans dat patiënten die niet afmaken, aldus Bousema. Zeker in gebieden met slechte medische infrastructuur.
De gevolgen kunnen dramatisch zijn. ‘Eerdere medicijnresistentie voor chloroquine heeft honderdduizenden extra doden gegeven. Die vielen toen er een overstap gemaakt moest worden naar een nieuw medicijn.’
De onderzoekers concluderen in hun artikel dat de parasiet de komende jaren veel beter in de gaten moet worden gehouden.