Als er een vierde golf komt, lopen min 40-jarigen gevaar

Door de vaccinatiecampagne daalt de leeftijd van wie nog in het ziekenhuis belandt. Als te snelle versoepelingen een vierde golf zouden uitlokken, komen mensen onder de 40 jaar in het vizier.

Op 8 mei gaan de terrassen weer open en mogen we twee knuffelcontacten samen op bezoek vragen. Die beperkte versoepelingen waren niet naar de zin van burgers én politici, die verdergaande versoepelingen wilden. Zo pleitte onder meer PS-voorzitter Paul Magnette voor een volledige heropening van de cafés en restaurants op 1 mei.

Tegen 8 mei moet 80 procent van de 65-plussers een eerste prik gekregen hebben. Kunnen we dan niet al in beperkte mate het normale leven opnieuw oppikken, zoals dat ook in september vorig jaar gebeurde? Toen was de horeca open (met maximaal tien aan een tafel), mocht iedereen vijf knuffelcontacten hebben en waren er kleinere evenementen mogelijk.

Dat is het scenario dat wetenschappers van UAntwerpen en UHasselt berekenden: wat gebeurt er als we al op 7 en 8 mei evenveel contacten hebben als in september vorig jaar? Dat zou in juni en juli tot een vierde golf leiden, die weliswaar kleiner zou zijn dan de derde (zie grafiek). In die vierde golf zou een groep in het vizier komen die tot nu toe grotendeels buiten schot bleef: de min 40-jarigen. Vandaag zijn ze goed voor ongeveer 10 procent van de ziekenhuisopnames, blijkt uit cijfers van Sciensano. In de nieuwe golf zou dat stijgen tot meer dan de helft.

Meer besmettingen, ziekere patiënten

Dat de min 40-jarigen straks de hoofdmoot zullen uitmaken van de opgenomen patiënten, is enerzijds niet verwonderlijk: zodra de oudere bevolking ingeënt en beschermd is, daalt het aantal ziekenhuisopnames in hun groep drastisch. Dat effect zien we nu al bij de alleroudsten. Anderzijds is het wel opmerkelijk. Bij grote versoepelingen begin mei zouden er op de piek van de golf, begin juli, bijna honderd min 40-jarigen per dag opgenomen kunnen worden.

Jongere mensen hebben een veel kleinere kans om na een besmetting medische hulp nodig te hebben. Uit cijfers van het Amerikaanse CDC – weliswaar voor de ‘oude variant’ – blijkt dat het risico om in het ziekenhuis terecht te komen het kleinst is voor de 5- tot 17-jarigen. Hun kans ligt 40 keer lager dan voor iemand tussen 65 en 74 jaar, en 95 keer lager dan voor een 85-plusser. Bij jongere mensen moeten dus veel meer besmettingen plaatsvinden om tot eenzelfde aantal ziekenhuisopnames te leiden.

Maar als we vanaf begin mei evenveel contacten hebben als in september, zouden er ook veel meer mensen besmet raken. ‘Vergeet niet dat de Britse variant vandaag dominant is’, zegt onderzoeker Lander Willem (UAntwerpen), die aan de berekeningen meewerkte. ‘Die variant leidt niet alleen tot meer besmettingen, de ziekte verloopt ook ernstiger, waardoor de kans op een ziekenhuisopname met ongeveer 30 procent stijgt.’ Hoeveel van de jongere ziekenhuispatiënten ook nood zouden hebben aan intensieve zorg, is vandaag moeilijk in te schatten.

Lander Willem

Het betreft hier simulaties waarbij de onderzoekers heel wat veronderstellingen moeten maken. Ze gaan dus met heel wat onzekerheid gepaard. ‘De toekomstige leeftijdsverdeling van de opnames is niet precies te bepalen’, zegt Willem. ‘Maar dat het aandeel jongere patiënten zal stijgen in vergelijking met de eerste en tweede golf, is heel duidelijk.’

Het gaat om een denkoefening, want het Overlegcomité besliste om pas begin juni grotere versoepelingen te plannen, waaronder meer sociale contacten, de volledige

Het effect van de vaccinaties wordt steeds groter naarmate er meer toegediend worden. Maar ook de voorbije weken drukte de vaccinatiecampagne de piek in de derde golf al gevoelig. Hadden we geen vaccins gehad en dezelfde contacten aangehouden, dan lagen er vandaag geen 2.900 maar potentieel meer dan 4.000 patiënten in het ziekenhuis. opening van de horeca en culturele voorstellingen binnenshuis.

Dat scenario hebben de onderzoekers niet doorgerekend. ‘Juni is nog te ver weg om in detail te treden, gezien de vele onzekerheden in de komende weken’, zegt Willem. ‘In elk geval is juni vanuit epidemiologisch standpunt beter voor grote versoepelingen dan mei, omdat dan meer mogelijk is.’

Uit de simulaties blijkt wel dat even langer wachten met grotere gedragswijzigingen veel zoden aan de dijk zet. Keren we niet op 7- 8 mei, maar op 22 mei terug naar ons gedrag van september, dan ligt het aantal ziekenhuisopnames op de piek ongeveer een derde lager. ‘Twee weken later maakt een groot verschil’, zegt Willem. ‘Die laatste twee weken plaatsen we zo’n 350.000 eerste vaccinaties per week. Dat heeft een groot effect.’

Ook het opdrijven van het vaccinatietempo drukt het aantal ziekenhuisopnames bij versoepelingen gevoelig, blijkt uit berekening van het Restore-consortium, waarin onder meer UAntwerpen, UHasselt, UGent en UNamur zitten. Maar dat tempo hebben de Belgische autoriteiten slechts gedeeltelijk in de hand, omdat het grotendeels afhangt van de op dat moment geleverde vaccins. Ook met het uitstellen van de herhalingsprikken kan het gevoelig sneller gaan (DS 3 maart), maar die boot houdt de overheid nog af.

‘Dat het aandeel jongere patiënten zal stijgen in vergelijking met de eerste en tweede golf is heel duidelijk’

Onderzoeker UAntwerpen

Bij situatie zoals in september 2020 vanaf (horeca open, vijf knuffelcontacten per persoon, evenementen met beperkt publiek)

Vaccins maken een wereld van verschil