Aangespoelde zeehonden zijn eigenlijk geen slecht nieuws

ZEEDIEREN Aan de kust spoelden dit jaar al 48 dode zeehonden aan, meer dan anders in een heel jaar. ‘Dat toont dat de soort het goed doet.’

Vorige week spoelde in Wenduine een jonge grijze zeehond aan. Hij was verstrikt geraakt in een visnet. Sommige Noordzeevissers zetten hun netten kilometerslang uit en halen ze pas 24 uur later weer op. Almaar vaker zit er een zeehond in de netten. Het dier in Wenduine was al het 48ste dat dit jaar aanspoelde, zegt marien bioloog Jan Haelters van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). ‘Normaal zijn dat er 45 in een heel jaar.’

Zoveel dode dieren: Haelters noemt dat ‘niet leuk’. Toch is het eigenlijk geen slecht nieuws dat ze hier aanspoelen. ‘Twintig jaar geleden gebeurde dat zelden of nooit omdat er weinig of geen zeehonden waren. Nu zijn er heel veel, dus spoelen er ook meer aan.’

De meeste dieren zijn jonge grijze zeehonden, die geboren zijn in Blakeney Point in Engeland. ‘Daar leeft een gigantische kolonie’, zegt Haelters. ‘Twintig jaar geleden werden er 25 pups geboren, dit jaar waren het er 4.000. Ook dat geeft aan hoe goed de soort het doet.’

Sinds de jaren 60 zijn de dieren wettelijk beschermd. Er zitten vandaag meer zeehonden in de Noordzee dan duizend jaar geleden. Overigens is de zeehond het toproofdier in deze wateren. Dat zij het goed doen, geeft ook aan dat het beter gaat met het hele ecosysteem.

‘Maar elk type visserij heeft zijn neveneffecten. Daartegen maatregelen nemen, is moeilijk. Willen we geen enkele dode zeehond meer, dan moeten we stoppen met vis eten die is gevangen in de Noordzee.’ ‘Ze is moedig, een echte pionier’, zegt Suzanne Gabriëls, tabaksexperte bij de Stichting tegen Kanker, over Ayesha Verrall. De Nieuw-Zeelandse minister van Volksgezondheid heeft donderdag een plan voorgesteld om het land tegen 2025 rookvrij te krijgen. Het meest opvallende punt: een blijvend verbod om tabak te kopen voor iedereen die na een bepaald jaar geboren is (bijvoorbeeld 2004, degenen die volgend jaar 18 worden). De bedoeling is om zo tot een volledig rookvrije generatie te komen en het roken als het ware ‘uit te faseren’ (DS 17 april).

Het plan is nog geen beslist beleid. Eerst komt nog een brede consultatieronde waarbij alle burgers tot eind mei hun mening kunnen geven over het pakket maatregelen, dat onder andere voorziet in rookstopbegeleiding. In een interview met de NieuwZeelandse omroep RNZ legde Verrall uit dat er almaar minder mensen roken in Nieuw-Zeeland, maar dat de daling niet snel genoeg gaat in alle bevolkingsgroepen. In de consultatieronde wil de minister nu van de inwoners horen hoever de overheid mag gaan bij het optrekken van de leeftijdsgrens voor tabak.

‘Ik verwacht dat er zeer veel weerstand zal komen vanuit de tabaksindustrie en de winkels’, zegt Gabriëls. ‘Het is straf dat een minister zo haar nek durft uit te steken.’

Revolutie wordt gewoonte De inzet van het debat rond de maatregel is niet min. Wordt het ‘generatieverbod’ voor tabak – na de neutrale sigarettenpakjes en het rookverbod in de horeca – het volgende middel van overheden om het roken verder te ontmoedigen? Is het opnieuw een voorstel dat in eerste instantie revolutionair klinkt, maar na de invoering heel gewoon wordt, zoals indertijd het rookverbod in de horeca? Kortom, is het een maatregel die het potentieel heeft om internationaal navolging te krijgen?

In Nieuw-Zeeland betwijfelen enkele ngo’s en politici al of de maatregel het aantal rokers zal doen dalen. Onder experts in tabakspreventie is het idee om via een verkoopverbod van tabak een rookvrije generatie te creëren evenwel niet nieuw, zegt Gabriëls. ‘Ook in Australië werd het idee van een opschuivende leeftijdsgrens al geopperd. Als NieuwZeeland het verbod invoert, wordt dat een zeer interessant experiment. Andere landen zullen als dominostenen volgen, als het effect blijkt te hebben.’

‘Andere landen zullen als dominostenen volgen als blijkt dat het Nieuw-Zeelandse experiment effect blijkt te hebben’

Suzanne Gabriëls,

Tabaksexperte Stichting tegen Kanker

Zo ging het bij ons alvast met eerdere maatregelen nadat andere landen ze succesvol hadden voorgedaan. Australië voerde bijvoorbeeld als eerste land in 2012 wereldwijd uniforme, olijfgroene sigarettenpakjes in. Ze doen vooral jonge mensen minder naar sigaretten grijpen. Bij ons duurde het tot begin 2020 vooraleer de tabaksbedrijven alleen nog de