Duizenden alleenreizende kinderen verdwijnen uit Europese opvang

Van 2018 tot 2020 werden zeker 18.292 verdwijningen gemeld van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen uit opvangcentra, waarin ze op hun tocht door Europa waren beland. Dat blijkt uit cijfers van het onderzoekscollectief Lost in Europe.

Van de meer dan 18.000 gemelde verdwijningen kwamen er 2.642 uit België. In 2020 tekende Fedasil, het federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers, 583 verdwijningen op van niet-begeleide minderjarigen. In 2019 ging het om 1.072 gevallen en in 2018 waren dat er nog 987. De grote meerderheid van de Fedasil-meldingen gaat over jongeren die toegewezen waren aan een opvangcentrum, maar nooit aangekomen zijn en jongeren die wel aankwamen, maar weer vertrokken. Maar er zitten ook tientallen onrustwekkende verdwijningen bij: 27 in 2018, 28 in 2019 en 14 in 2020, een jaar waarin de pandemie de instroom in de centra verkleinde.

De gegevens werden opgevraagd in dertig Europese landen door datajournaliste Adriana Homolova en geanalyseerd door journalisten van het internationale onderzoekscollectief Lost in Europe. De Belgische partners zijn De Standaard, Knack en VRT NWS.

Chaotische registratie

De schattingen van Lost in Europe ‘zijn niet alleen waarschijnlijk, maar misschien zelfs voorzichtig’, zegt Kevin Hyland, lid van een expertengroep rond mensenhandel bij de Raad van Europa. Grote landen, zoals Frankrijk en Roemenië, registreren het totale aantal verdwijningen niet. Landen die wel cijfers leverden, deden dat soms onvolledig of gebruikten methodes die niet op elkaar aansluiten.

Sommige kwetsbare kinderen worden onderweg als volwassenen geregistreerd, terwijl in andere gevallen volwassenen zich voordoen als kinderen. Waar een aantal minderjarigen onder de radar van de autoriteiten blijven, verdwijnen anderen meer dan één keer uit opvangcentra in verschillende landen. Van bepaalde profielen is bekend dat ze bijna systematisch weglopen uit de opvang, vaak opnieuw in de armen van mensensmokkelaars- en handelaars.

Door de chaotische informatievergaring krijgen we – na jaren waarin kwetsbare kinderen in groten getale alleen door Europa trekken – nog steeds geen goed zicht op het probleem. Hyland: ‘Op dit moment is binnen de EU het recht op compensatie geregeld als je vliegtuig vertraagd is, maar als je een uitgebuit kind bent, moet je soms elke strijd op je eentje voeren.’

Versnippering in België

Niet alleen tussen Europese landen heerst verwarring. Ook binnen een enkel land als België is het moeilijk aan heldere cijfers te komen. Behalve Fedasil houden ook de stichting Child Focus en de Dienst Voogdij van de FOD Justitie cijfers bij over de verdwijningen van niet-begeleide minderjarige vreemdelingen. Deze overlappen deels, maar geven samen een onvolledig en verwarrend beeld.

Het gaat om voorzichtige schattingen: landen als Frankrijk en Roemenië registreren het totale aantal verdwijningen niet, andere deden dat soms onvolledig

De opdracht om aan de versnippering een einde te maken, ligt bij staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V). Zijn kabinet heeft een werkgroep verdwijningen nieuw leven ingeblazen. ‘Gedeelde rapportering van verdwijningen is het uiteindelijke doel, niet door elke organisatie afzonderlijk’, aldus het kabinetMahdi.

‘We willen dat de procedures nu echt sluitend worden gemaakt’, zegt Vooruit-Kamerlid Ben Segers, die het dossier opvolgt. ‘Daarvoor heb je een algemene regie nodig. Wat mij betreft, zou die bij de Dienst Voogdij moeten liggen.’ Mahdi beaamde inmiddels op Radio 1 dat ‘de Dienst Voogdij aanwezig moet zijn om in een betere omkadering te voorzien. Zonder omkadering verdwijnen de jongeren van de radar en komen ze in slechte handen terecht.’

Een Europees team van onderzoeksjournalisten zoekt uit wat er met duizenden vluchtelingenkinderen is gebeurd nadat ze van de radar zijn verdwenen na aankomst in Europa. Hun onderzoek wordt gepubliceerd in België en Nederland Duitsland het Verenigd Koninkrijk

Frankrijk Griekenland

Roemenië