‘Er hangt een toxische walm boven mijn land’
The pink cloud is een visionaire film: nog voor er van covid-19 sprake was, maakte de Braziliaanse Iuli Gerbase een frappante film over leven in lockdown. Het is een van de opmerkelijke titels op de online-editie van het filmfestival Mooov.
‘Deze film is geschreven in 2017 en opgenomen in 2019. Elke gelijkenis met echte gebeurtenissen is puur toeval.’
Met die boodschap begint The pink cloud, een Braziliaanse film waarin geen coronavirus, maar een mysterieuze, giftige roze wolk de mensheid heeft gedwongen tot een leven in eigen huis, opgesloten in de eigen bubbel. De film focust op een koppel dat na een onenightstand door de roze wolk gedoemd is om samen te blijven in het appartement waarin ze toevallig die nacht deelden. Tot wanneer? Net zoals in de coronacrisis wordt de opsluiting sluipenderwijs verlengd, en verlengd, en verlengd. De gedwongen isolatie wordt een bijzondere beproeving.
De gelijkenissen met wat we nu meemaken, zijn haast te straf om te geloven. Hoe dan ook is het een verrassend en fascinerend regiedebuut. En het is zonde dat alweer een jong aanstormend talent, dat anders de wereld zou afreizen van filmfestival naar filmfestival, nu thuis vastzit, terwijl haar film gedoemd is tot onlinefestivals.
Vibrator op afstand
De 31-jarige regisseuse Iuli Gerbase baseerde zich verrassend genoeg niet op eerdere lockdowns of situaties van virushaarden. Dat vertelt ze via Zoom vanuit haar appartementje in Porto Alegre, in het zuiden van Brazilië. ‘Ik kreeg het idee al tijdens mijn studententijd. Als research bestudeerde ik kunst over personages in opsluiting: El ángel exterminador van Buñuel, het toneelstuk Huis clos van Sartre en And then there were none van Agatha Christie.’
Achteraf gezien is het logisch: een film die we als visionair beschouwen, kan per definitie alleen gebaseerd zijn op fictie. Aangezien het beschrevene nog niet is gebeurd, kan het alleen bedacht zijn. Maar is The pink cloud wel visionair? Misschien leefden wij, meer dan we zouden toegeven, al voor het coronavirus in een vorm van lockdown: vrijwillige opsluiting, bingewatchend in de zetel. Iuli knikt. ‘Ook voor covid vond ik het frappant hoe afhankelijk we waren van sociale media. Hoe vaak sms’ten we elkaar niet dat we dringend nog eens moesten afspreken, maar bleef het daarbij? De internetgeneratie was al langer geïsoleerd, maar tegelijk ook meer verbonden met elkaar. Via Instagram kan ik het hele leven van mijn vrienden dag in, dag uit volgen. Tegelijkertijd heb ik niet het gevoel dat ik daardoor een betere band met hen krijg.’
Het is de paradox van het simulacre. We doen een beroep op technologie om dichter bij elkaar te komen, of zelfs om seksueel plezier te beleven zonder fysiek bij elkaar te zijn. ‘Een vriend stuurde me een artikel over een vibrator die je partner kan bedienen over het internet. Dat is lekker geavanceerd, maar het zal toch nooit kunnen tippen aan fysiek contact. De pandemie heeft pijnlijk duidelijk gemaakt dat technologie de werkelijkheid niet kan vervangen.’
Kinderen maken
De film brengt treffend de enorme druk die gezamenlijke opsluiting op een relatie zet. ‘Het is haast unfair voor veel koppels. Hoeveel relaties die kapotgingen aan zoiets artificieels als thuisquarantaine zouden in andere omstandigheden geweldig verlopen? Een jaar lang met iemand thuis opgesloten zitten, dat is toch om de muren van op te lopen? Ik ben blij dat ik in deze periode single ben. Iemand die constant, 24 uur per dag, in je zone zit: ik zou gek worden.’
Toch besluit het koppel uiteindelijk om een kind te maken, haast uit verveling. Net zo blijft het verbazen dat mensen in deze periode toch nog zwanger worden en kinderen op de wereld zetten. ‘Mensen zijn heel moedig om in deze omstandigheden zwanger te worden. De Braziliaanse variant van het virus zou zelfs gevaarlijker zijn voor zwangere vrouwen en pasgeborenen. In de film zegt Yago aan Giovana: “Misschien wil je geen kinderen omdat je pessimistisch van aard bent.” Hallo? Dat heeft niks met optimisme of pessimisme te maken: er hangt buiten een roze wolk die iedereen doodt, wil je daar kinderen in grootbrengen?’
Dat is een vraag die de pandemie overstijgt, nu ook de klimaatverandering als een dreigende wolk over de toekomst hangt. ‘Ik wil zelf ooit kinderen, maar ik vraag me wel af of je dit een volgende generatie wilt aandoen. Dat is misschien pessimistisch, maar ook realistisch. Ik wou het met deze film ook hebben over de manier waarop een toxische bedreiging de vrouw pusht om een traditionele rol op te nemen. De opsluiting dwingt haar haast om moeder te worden.’
‘De wolk staat voor de samenleving die de vrouw zegt om in de pas te lopen’
Iuli Gerbase Regisseuse
Bolsonaro
‘De giftige wolk staat aan de kant van de vader, de man die vrede neemt met de status quo. De wolk staat voor de samenleving die de vrouw zegt om in de pas te lopen. In die zin is de roze wolk ook een metafoor voor het Brazilië onder president Bolsonaro: er hangt een toxische walm boven het land die al het leven verstikt en mensen dwingt in ouderwetse rollen. Onze minister van Familie en Vrouwen, Damares Alves, voert oorlog tegen genderstudies, homoseksualiteit en abortus. Ze willen ons terug naar de middeleeuwen sturen.’
Er hangt een gevoel van doem over de film, die in toon wel wat gemeen heeft van Lars von Triers Melancholia, maar dan met een roze wolk in plaats van een naderende planeet als constante waarschuwing dat de wereld naar de vaantjes gaat. Konden we maar naar een filmfestival!
The pink cloud ¨¨¨èè Van: Iuli Gerbase
Met: Renata de Lélis, Eduardo Mendonça (105 min.)
Het filmfestival Mooov opent vanavond met de Iraanse film Radiograph of a family en
loopt nog tot 3 mei op Mooov.be.