‘Slachtoffers kunnen ook hun eigenwaarde kwijtraken’

‘Wees blij, je leeft nog.’ Een bewoonster die de brand overleefde, werd maandag op straat goedbedoeld getroost door een kennis. Het hielp niet.

Karen Puttemans begrijpt heel goed waarom. Ze deed onderzoek naar rouwen in armoede en voerde jarenlang gesprekken met mensen die met verlies werden geconfronteerd.

‘Ik heb veel verhalen gehoord van mensen die van de ene dag op de andere alles kwijtraakten’, zegt ze. ‘Door een uithuiszetting, een verbod, door brand. De impact is enorm: zonder je thuis – hoe onveilig die soms ook is – verlies je het gevoel van controle. Zonder controlegevoel verlies je ook een belangrijke buffer tegen stress, weten we uit onderzoek. Mensen slapen slecht, piekeren, het leven dat ze hadden opgebouwd, ontglipt hen.’

Op die manier kan één ramp allerlei andere verliezen veroorzaken. ‘Wie bijvoorbeeld een loon heeft, netjes de huur betaalt, trots is op zijn zelfstandigheid en dan toch aangewezen wordt op sociale huisvesting, kan daardoor zelfvertrouwen of eigenwaarde kwijtraken.’

‘Mensen die door omstandigheden moeilijke of meer risicovolle keuzes moesten maken, worden er achteraf van beschuldigd de ramp zelf gezocht te hebben’

Miskende rouw

Wie in het geval van de getroffen bewoners in de Heyvaertstraat in Anderlecht niet de middelen heeft of de kans krijgt om in een ruim appartement te wonen waar veiligheid in kasteelwit op de muren werd geschilderd, ervaart al snel een stigma: waarom ging je op die plek wonen, als ze niet veilig was?

‘Het leidt tot miskende rouw’, zegt Puttemans. ‘Mensen die door omstandigheden moeilijke of meer risicovolle keuzes moesten maken, worden er achteraf van beschuldigd de ramp zelf ge