Dubbele verdediging moet De Wever buiten schot houden
De Antwerpse burgemeester Bart De Wever (N-VA) hanteert een dubbele verdedigingslijn in de zaak-El Kaouakibi: tegen een ‘oplichtster’ is geen kruid gewassen, bovendien gaat het om een collectieve verantwoordelijkheid.
De Antwerpse gemeenteraad maandag belooft pittig te worden. Voor het eerst bespreken meerderheid en oppositie de audit van de stad Antwerpen over de geldstromen bij Let’s Go Urban (LGU), het gesubsidieerde stadsproject van Vlaams Parlementslid Sihame El Kaouakibi (ex-Open VLD). 10 procent van de uitgekeerde subsidies, of een half miljoen euro, voor de bouw van het Urban Center en de werking, is zoek.
Op de vraag naar de politieke verantwoordelijkheid geeft het onderzoek geen antwoord. Wel krijgen ambtenaren er van langs. Schepen van Financiën Koen Kennis (N-VA) voelde zich niet aangesproken: ‘Als het gaat om oplichterij, moeten we eerst naar de oplichter kijken.’ Net als burgemeester en partijgenoot Bart De Wever wees hij op een collectieve verantwoordelijkheid. Niet alleen belazerde El Kaouakibi volgens De Wever iedereen – de raad van bestuur van LGU, bedrijfsleiders en het college, bovendien keurden alle partijen, inclusief de oppositie, de LGUbudgetten goed.
Dat laatste argument maakt geen indruk. Een gemeenteraad is een stemmachine. Nooit kregen de leden de facturen te zien of waren ze betrokken. Met een verwijzing naar een collectieve verantwoordelijkheid trekt De Wever vooral de aandacht van zichzelf weg. Hij minimaliseert zijn rol.
120.000 euro op één dag Naar eigen zeggen was hij nooit fan van El Kaouakibi. In diverse media schuift hij de verantwoordelijkheid door. Nu eens besliste de administratie (in Humo), dan weer liet hij het werk aan de bevoegde schepenen over (in Het Laatste Nieuws). Toch was hij vanaf dag 1 bij het project betrokken. Zo kreeg hij in 2015 een presentatie, verzorgd door Deloitte, over de aanschaf van een gebouw voor LGU. De Wever toonde zich kritisch, maar de belofte om een derde van het budget uit de privésector te halen, gaf de doorslag.
Ook de audit brengt hem sterk in beeld. In een brief aan De Wever persoonlijk (8 juni 2018) bekent El Kaouakibi een tekort van 1,6 miljoen euro. Onder zijn leiding maakt het college wat later 1,2 milstadsbestuur joen euro vrij. Op geen enkele manier mocht de bouw of de timing van het gebouw in gevaar komen.
In deze zaak steken de laatste maanden van 2018 er ook om een tweede reden bovenuit. De verkiezingen naderen, het college wil scoren met het Urban Center. Dat wordt plechtig geopend, maar is niet klaar. Naar verluidt is El Kaouakibi ‘lastig’. Ze vreest dat een nieuwe coalitie haar project in gevaar zal brengen. In een mail (8 oktober) schrijft Jacques Spaas – de verantwoordelijke ingenieur – dat hij het beloofde totaalbudget nooit voor het einde van het jaar op krijgt. Hij belooft een inspanning.
Plots meldt El Kaouakibi het dat er een rist facturen op komst zijn, voor het interieur. Meteen voert N-VA-schepen van Jeugd Nabilla Ait Daoud een interne kredietaanpassing door – wellicht met het fiat van het college – waarbij een budget dat wegens de vertraging naar 2019 was doorgeschoven, gedeeltelijk wordt teruggehaald. Alleen al op 20 december betaalt de stad 120.000 euro uit. De auditeur brandmerkt alle facturen als verdacht.
‘Sfeer van vertrouwen’
De vraag rijst of zo de kat niet bij de melk werd gezet. Een ‘sfeer van vertrouwen’ smoorde elke kritische zin (de audit). De periode spoort samen met de opstart van het JJ House, een privé-initiatief van El Kaouakibi. Een voor LGU bedoelde keuken komt daar terecht. Maar de eerste verantwoordelijkheid ligt uiteraard bij de fraudeur zelf.
Het vormt de tweede verdedigingslijn. Daarbij valt het gebrek aan voorbehoud op. El Kaouakibi is een ‘oplichtster’. Nochtans heeft de voormalige zaakvoerster van LGU niet de kans gehad zich te verweren. Ook de rechter heeft zich niet uitgesproken. De stad stelde El Kaouakibi in gebreke en geeft haar deze week de tijd om antwoorden te geven. Voor De Wever lijkt dit een formaliteit: ‘Om eerlijk te zijn, denk ik niet dat ze die kan geven.’
De advocaten van het parlementslid zien dat anders. Vandaag of morgen halen ze met Johan Vande Lanotte (Vooruit) opnieuw het grof geschut boven. De minister van staat zag eerder ‘geen enkele vorm van persoonlijke verrijking of onrechtmatige afwending van publieke middelen’. Hij voorspelt El Kaouakibi niet ‘te zullen verdedigen maar zich alleen bij de feiten te houden’.
Zo is het voorbarig om de exploderende kosten (van 1 miljoen euro naar 4,1 miljoen) als een opstapje naar fraude te zien. Het project ging gepaard met onverwachte uitgaven. Wat begon als een renovatie, werd aangevuld met nieuwbouw. Ook het argument dat de marktconformiteit niet werd gecontroleerd, kan tegenvallen. Zo werkte onder meer het bureau van Spaas een stuk onder de prijs vanwege de sociale doelstelling.
‘Ik zal El Kaouakibi niet verdedigen, maar houd me alleen bij de feiten’
Johan Vande Lanotte
Raadsman Sihame El Kaouakibi