Helft Iraniërs boycot verkiezing president Raisi
Opperrechter Ebrahim Raisi (60) is verkozen als president van Iran, maar een meerderheid van de Iraniërs ging gewoon niet stemmen.
Het islamitische regime van Iran had er alles aan gedaan om de Iraniërs vorige vrijdag geen echte keuze te geven. Van de 592 kandidaten om de zogenaamde ‘hervormer’ Hassan Rouhani (72) op te volgen als president, werden er uiteindelijk maar zeven toegelaten op de stembiljetten. Onder hen geen enkele vrouw, geen enkele ‘hervormer’ met echte nationale faam, en zelfs oud-president en populist Mahmoud Ahmadinejad werd geweigerd.
Meer dan een verkiezing moest dit zo de kroning worden van Ebrahim Raisi, de kandidaat van het religieuze establishment. Onder de bevolking bleven de juichkreten daarover uit. Raisi won volgens de officiële cijfers met bijna 62 procent van de stemmen. Alleen vond, bij een historisch lage opkomst van slechts 48,8 procent, minder dan de helft van de Iraniërs het de moeite te gaan stemmen. Dat is liefst 25 procent minder dan bij de vorige twee presidentsverkiezingen. Raisi heeft nog een groter legitimiteitsprobleem in de cruciale hoofdstad Teheran. Daar kwam maar een kwart van de kiezers opdagen.
Behalve het hoge aantal afwezigen waren er ook nog eens vier tot vijf miljoen ongeldige stemmen – een populaire foto op Twitter toont een stembiljet waarop een kiezer ‘Batman’ schreef.
Doodscomité
De ‘Opperste Leider’ van Iran – die in het islamitische regime ver boven de president staat en voor het leven wordt benoemd – liet dat alles niet aan zijn hart komen. Ayatollah Ali Khamenei (82) bedankte de Iraniërs voor hun ‘epische, gepassioneerde deelname’. ‘De plezierige scènes aan stembureaus in het hele land waren een duidelijk teken van jullie ijzeren wil, hoopvol hart en waakzame ogen’, zei Khamenei.
De nieuwe president, Ebrahim Raisi, is een product van de Iraanse revolutie van 1979, die meteen werd gekaapt door de sjiitische ayatollah Ruhollah Khomeini. Als conservatieve geestelijke maakte Raisi carrière in het juridische syspresident van het nieuwe bewind. Volgens mensenrechtenorganisaties was hij in 1988, als viceprocureur, lid van het ‘doodscomité’ dat naar schatting 5.000 regimekritische gevangenen liet executeren – en volgens sommige bronnen een meervoud daarvan.
In 2017 was Raisi al eens presidentskandidaat, maar toen moest hij het ruim afleggen tegen zittend president Hassan Rouhani. Daarop werd Raisi door Opperste Leider Khamenei benoemd tot opperrechter van Iran. Bestuurlijke ervaring in de politiek heeft de nieuwe niet, maar als getrouwe van Khamenei geldt hij voor het religieuze establishment als een veilige optie. Omdat Khamenei al 82 is, wordt niet uitgesloten dat Raisi met deze verkiezing in polepositie wordt gebracht om Khamenei desnoods op te volgen als Opperste Leider.
Ontevreden jonge massa
De vraag is of Raisi zich wat populairder kan maken als president, wanneer meer dan de helft van de Iraniërs hem al bij zijn aantreden afwijst. Iran is al jaren erg ‘succesvol’ met zijn militaire machtsprojecten in het Midden-Oosten – van buurland Irak via Syrië en Libanon tot Jemen – maar in eigen land sputtert de machine al heel lang.
Daarvoor geeft het regime de schuld aan Amerikaanse sancties, die in 2018 onder Donald Trump werden heringevoerd, maar de interne corruptie en het mismanagement doen evenzeer de armoede en werkloosheid stijgen. Ook in de recente corona-epidemie werd Iran het hardst getroffen in het heteem le Midden-Oosten, onder meer omdat het regime aanvankelijk verkoos de epidemie dood te zwijgen.
Veel Iraniërs hebben er geen enkel vertrouwen meer in dat het systeem nog van binnenuit kan worden hervormd – ook niet door ‘gematigden’ die nog wel onder de meetlat van het regime door mogen. ‘Ze hebben een groeiende lijst van grieven tegen alle politieke facties, van hervormers en gematigden tot hardliners’, aldus Iranexperte Holly Dagres van de denktank Atlantic Council. Vooral de vele jonge Iraniërs zijn het ‘onvermogen beu om beloftes van echte verandering na te komen’.
Alleen is niet duidelijk wat die ontevreden jonge massa daarmee aan moet. Het Iraanse regime is uitermate bedreven in repressie, zoals eind 2019 nog bleek. Toen werden naar schatting 1.500 betogers doodgeschoten bij sociale straatprotesten, daarna werden vele duizenden gevangengezet en gefolterd.
Vier tot vijf miljoen stemmen waren ongeldig – een populaire foto op Twitter toont een stembiljet waarop een kiezer ‘Batman’ schreef