Een half miljoen doden verder staat Bolsonaro te boek als ‘genocidair’
Betogers en politici beschuldigen de Braziliaanse president Bolsonaro van genocide via covid. Hij bestelde te laat vaccins en laat het virus woekeren onder inheemse groepen.
De winter staat voor de deur in Brazilië en de kans is groot dat het een grimmige, ingebunkerde covidwinter wordt. Dit weekend rondde het land officieel de kaap van 500.000 coronadoden. ‘In realiteit is die kaap maanden geleden gehaald en zitten we aan 600.000 doden door onderrapportering’, claimt bioloog Marcelo Bragatte van de Universiteit Rio Grande.
In minstens 44 steden in twintig deelstaten waren er zaterdag manifestaties tegen het antiwetenschappelijke beleid van president Jair Bolsonaro. Hij noemt mondmaskers en afstand houden iets ‘voor janetten’. Vakbonden en sociale bewegingen brachten tienduizenden deelnemers samen. Zelfs een groep van conservatieve evangelische christenen, geleid door pastoor Henrique Vieira, vindt de regering een ergere kwaal dan het virus. Bolsonaro’s trouwste achterban zit nochtans in die groep.
Worm die afgezet moet worden
‘We zijn tegen een genocidaire regering die haar eigen volk niet beschermt’, zegt de 36-jarige Aline
Rabelo vanuit Brasilia tegen Reuters. De ex-burgemeester van São Paulo, Fernando Haddad, noemde de president een ‘worm’ die ‘afgezet moet worden.’ ‘Alleen impeachment zal levens redden en de democratie vrijwaren.’
Met zijn (officiële) dodentol komt Brazilië op de tweede plaats, na de Verenigde Staten en net boven het officiële totale dodental in India (hoewel ook daar de cijfers zeker een onderschatting zijn, DS 12 mei). Wat de dodenaantallen politiek gevoelig maakt, is dat ze disproportioneel vallen bij de oorspronkelijke inwoners van Brazilië,
de zogenaamde indigenas (of inheemse bevolking). Die sterven twee keer zo vaak als officieel geregistreerd, aldus een studie door Braziliaanse wetenschappers.
De overheid negeert ook sterfgevallen van indigenas die in de steden wonen en vervalst de cijfers van het aantal covid-infecties in hun traditionele leefgebieden. Daardoor blijft de noodhulp beperkt. ‘De regering doet dit opzettelijk en geeft die groep geen recht op vaccins en gezondheidszorg’, beweert Valéria Paye, zelf van inheemse afkomst en coauteur van de studie.
Het regime van Bolsonaro is openlijk minachtend tegenover indigenas, omdat er geld te verdienen valt met de ontginning van hun natuurgebieden. Sociaal beleid is er niet meer of wordt misbruikt. Zo stelde Bolsonaro onervaren en gewelddadige militaire coördinatoren aan om het gezondheidsbeleid voor de indigenas te managen. Volgens Reporter Brasil kwamen militairen hydroxycloroquine – een medicijn dat niet werkt – uitdelen in dorpen en respecteerden ze de quarantaineregels niet. Invloedrijke leiders van stammen zijn al overleden. Alles wijst erop dat Bolsonaro en zijn entourage de epidemie bij de inheemse bevolking misbruiken om hen te verzwakken. De genocideclaim is ook volgens Pedro Hallal, die de grootste Braziliaanse epidemiologische covid-studie uitvoerde, zeker geen activistische stijlfiguur. ‘Had Brazilië de pandemieprotocollen even gehoorzaam gevolgd als het gemiddelde land, dan zouden vier op de vijf doden vermeden zijn’, zegt hij. ‘Waarom die onnodige decimering van de bevolking?’
Aanbod Pfizer geweigerd Ook over de vaccinatiecampagne is de beerput geopend door een parlementaire onderzoekscommissie. Tussen augustus en november 2020 bood Pfizer 70 miljoen vaccins aan een goedkopere prijs aan via 81 mails aan de overheid, terwijl ook het Braziliaanse onderzoeksinstituut Butantan Institute 60 miljoen dosissen wou verkopen. Bolsonaro’s regering ging er niet op in.
Sinds dit jaar, onder druk van de publieke opinie, probeert Bolsonaro alsnog extra vaccins te bestellen. Het resultaat is ernaar. Het welvaartsniveau per capita ligt in Brazilië vier keer hoger dan in India. Maar Brazilië vaccineert zijn bevolking amper sneller dan New Delhi en zet per dag bijna drie keer minder spuitjes dan de regering-Modi.
‘Had Brazilië op de pandemie gereageerd als een gemiddeld land, waren vier op de vijf doden vermeden’
Pedro Hallal
Epidemioloog in Brazilië