Spaanse premier laat Catalaanse separatisten vrij na pardon

Negen veroordeelde separatisten komen op vrije voeten na een pardon van de Spaanse premier. De geste verandert niets aan het lot van Carles Puigdemont, de voormalige Catalaanse leider die in België verblijft.

Na ruim een jaar en acht maanden heeft de Spaanse regering van premier Pedro Sánchez besloten negen veroordeelde Catalaanse separatisten gratie te verlenen. In het verleden verzekerde Sánchez nochtans meermaals dat de veroordeelde Catalaanse politici en actieleiders hun straf zouden moeten uitzitten, maar daar komt hij dus van terug.

De premier zegt in het ‘belang van heel Spanje te handelen’, maar het is duidelijk dat hij uit deze zet ook politiek voordeel wil halen. De linkse coalitie van Sánchez’ socialistische PSOE en Podemos hoopt in ruil voor het gebaar aan de independentistas op de nodige steun uit Catalonië. Het is een eerste belangrijke stap in het overleg met separatistische Catalaanse partijen als de linkse ERC en het conservatieve Junts per Catalunya.

Na de val van zijn eerste regering in februari 2019 kost het Sánchez ook na zijn pact met het radicaallinkse Podemos moeite om aan de macht te blijven. Omdat beide partijen samen in het parlement over slechts 155 van de 350 zetels beschikken, is steun van anderen zoals Baskische en Catalaanse separatisten vereist. Na de gratie rekent Sánchez op hulp uit Catalonië voor bijvoorbeeld het goedkeuren van de begroting.

Tot 13 jaar cel

Het conflict over het zelfbeschikkingsrecht van de Catalanen bereikte in oktober 2017 een climax. Na een verboden referendum over afscheiding van Spanje werd enkele weken later de republiek Catalonië uitgeroepen. Kort daarop zette Madrid de toenmalige regioregering van Carles Puigdemont buitenspel. In oktober 2019 legde het Hooggerechtshof jarenlange celstraffen op aan negen Catalaanse separatisten voor opruiing en malversaties met gemeenschapsgeld. De voormalige vicepresident van de regio, Oriol Junqueras, werd het zwaarst gestraft: hij werd veroordeeld tot dertien jaar gevangenisstraf. Acht andere separatisten kregen negen tot twaalf jaar cel. De voormalige Catalaanse leider Puigdemont die samen met vier ‘ministers’ op de vlucht sloeg en vandaag in België verblijft, ontliep tot op vandaag een veroordeling.

Voor Puigdemont zal de zet van Sánchez niets veranderen, zegt zijn advocaat Paul Bekaert. ‘Hoewel mijn cliënt als Europarlementslid immuniteit geniet, lijdt het geen twijfel dat de Spaanse autoriteiten hem bij een eventuele terugkeer meteen zullen aanhouden. Deze pardon heeft alleen betrekking op de politici die veroordeeld zijn en in de gevangenis zaten. Puigdemont zal enkel van zo’n regeling gebruik kunnen maken als hij zich eerst laat arresteren en veroordelen. Dat is niet aan de orde.’

Imagoschade

Volgens Bekaert is het pardon niet alleen een politieke move van Sánchez, maar gaat het ook om een preventieve actie om internationale imagoschade te voorkomen. ‘Er verschijnt binnenkort een rapport van de Raad van Europa dat naar ik hoor zeer kritisch is voor de veroordeling en gevangenneming van de Catalaanse politici. Daarnaast komt er een beslissing aan van het Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg die eveneens negatief zal zijn voor Madrid. Sánchez wil potentiële imagoschade voorkomen, maar wil ook het Spaanse gerecht niet bruuskeren. Het afkoelen van de spanningen rond Catalonië bezorgt hem vooral voordelen.’

Of de spanningen rond Catalonië helemaal zullen bekoelen, valt af te wachten. De rechtse oppositie – van het liberale Cuidadanos tot het uiterst rechtse Vox – is fel gekant tegen het besluit van de regering. De Catalanen zelf hebben het over een ‘onvoldoende en onvolledige stap’. Huidig Catalaans president Pere Aragonès dringt aan op volledige amnestie, al geeft hij toe dat het verlenen van gratie de dialoog met Spanje vergemakkelijkt.

Een motie van de conservatieve Partido Popular om de gratie tegen te gaan, haalde geen meerderheid in het parlement. Rechts Spanje zocht ook de straat als platform van verzet. De conservatieven en andere tegenstanders van het pardon verzamelden zich op 13 juni op en rond het Columbusplein in Madrid om zich te laten horen. ‘Als de regering delinquenten onder deze omstandigheden een pardon geeft, dan is ze zelf schuldig aan het overtreden van de grondwet’, stelde de bekende liberale oud-politica Rosa Díez, een van de sprekers tijdens de betoging.

‘Het lijdt geen twijfel dat Puigdemont bij een eventuele terugkeer meteen aangehouden zal worden’ Paul Bekaert

Zijn advocaat