Krijgt New York voor het eerst een vrouw als burgemeester?

Wie wordt de nieuwe burgemeester van New York? Een Democraat, dat is zo goed als zeker. En wellicht wordt de 110de burgemeester ook vrij uniek: de allereerste vrouw, de tweede niet-blanke, of allebei.

Amerikaanse verkiezingen leveren soms vreemde leiders op, maar ze gaan niet over één nacht ijs. Pas op 2 november wordt de opvolger van Bill De Blasio verkozen, en toch draaien de campagnes al maanden op volle toeren, met tv-spotjes en oververhitte debatten. En dan zijn het nog maar de voorverkiezingen die dinsdag worden afgerond. Die zijn echter vrij definitief, want in het New York van vandaag is de Democratische genomineerde zo goed als zeker de nieuwe burgemeester.

Weinig steden in de westerse wereld werden zo hard door covid19 getroffen. De medische en emotionele tol was groot, de economische niet minder. Analisten berekenden dat in het jaar 2020 3,5 miljoen mensen de stad verlieten. Winkels, restaurants en bedrijven sloten en het is lang niet zeker dat die ooit terugkeren naar de peperdure locaties in Manhattan. Tegelijkertijd keerden miljoenen mensen uit de lagere middenklasse terug naar de stad, nu die wat betaalbaarder werd. Maar dat is geen goed nieuws voor de stadskas, die steeds leger wordt.

Verder is er de enorm gestegen aandacht voor de achterstelling van zwarte mensen en hispanics na de moord op George Floyd. Het debat over openbare veiligheid en ongeoorloofd politie-ingrijpen woedt heviger dan ooit. De populaire burgemeester Fiorello LaGuardia noemde het burgemeesterschap van New York ‘de op één na moeilijkste baan in de Verenigde Staten’. Dat lijkt zeker nu weer te kloppen.

Toch zijn er tientallen kandidaten voor de baan in Gracie Mansion, en het is hoogst onzeker wie er als Democratische genomineerde uit de bus komt. De peilingen wijzen op een massaspurt. Dat dit de eerste verkiezingen zijn met voorkeurskandidaten – de kiezer mag een top-5 aanduiden – maakt het nog onvoorspelbaarder.

Out of the box-denker Aanvankelijk was Andrew Yang topfavoriet, een ondernemer uit de techsector die vorig jaar al opvallend lang meeging in de voorverkiezingen voor het presidentschap. Yang maakte naam met out of the box ideeën zoals een universeel minimumloon. Zijn burgemeesterscampagne dreef op een aantrekkelijke boodschap: optimisme terugbrengen naar de stad, met plannen waar beroepspolitici nooit aan gedacht hebben.

Yang verloor echter terrein door kritiek van zijn tegenstanders over zijn totale gebrek aan beleidservaring, en maakte enkele uitschuivers. Dat hij al sinds 2001 niet meer heeft gestemd in burgemeestersverkiezingen en tijdens het pandemiejaar vluchtte naar zijn tweede verblijf buiten de stad, ligt moeilijk. Bovendien antwoordde hij op de vraag wat zijn favoriete metrostation van New York was: Times Square. Dat was op zich niet zo vreemd: hij woont daar vlakbij. Maar voor wie dat niet weet, klonk het onnozel – als iets wat een toerist zou zeggen, want échte New Yorkers vermijden het commerciële circus op die overdrukke plek.. Toen verscheen een cartoon waarop Yang uit de metro komt op Times Square, en Koekiemonster en een T-shirtverkoper blij reageren dat ‘de toeristen terug zijn’. Yangs echtgenote reageerde gepikeerd, noemde de cartoon misplaatst, racistisch en ongepast, nu er vanwege de coronapandemie al genoeg vooroordelen tegen AziatischAmerikanen zijn.

Ervaren politiecommissaris Yangs opponent is Eric Adams, de districtsvoorzitter van Brooklyn, de grootste borough van de stad. Hij zou na David Dinkins, burgervader in 1990-1993, de tweede zwarte burgemeester van New York kunnen worden. Adams gaat prat op zijn enorme bestuurservaring. Hij noemt de totale outsider Yang ‘een grap die al lang niet meer leuk is’. Maar Yang spot met Adams’ ‘ervaring’: ‘Hebben we echt een specialist nodig met tientallen jaren ervaring in achterdeurtjespolitiek?’ Adams heeft een aantal machtige vakbonden tegen zich – onder meer die van de politie. Volgens hem omdat hij zelf politiecommissaris is geweest en de mentaliteit in het korps van binnen uit probeerde te hervormen.

Adviseur De Blasio

Er is dus zeker nog plaats voor een derde en een vierde hond – met name voor twee kandidaten die New York een eerste burgermoeder in zijn geschiedenis zouden opleveren: Maya Wiley, ook een AfroAmerikaanse, is een voormalig adviseur van huidig burgemeester De Blasio – die geen kandidaat meer mocht zijn en sowieso niet populair meer was.

Zij hoopt links, activistisch New York achter zich te scharen, dat nu nog over diverse kandidaten verdeeld is. Onder meer de lgbtigemeenschap en ook progressief Congreslid Alexandria OcasioCortes staan achter haar. Linkse agendapunten in New York zijn vooral meer betaalbare woningen – bijvoorbeeld door de vele leegstaande hotels te herbestemmen als lage huurflats – en het inkrimpen van het politiebudget om meer te kunnen besteden aan sociaal werk. Maar lang niet alle kandidaten zijn daarvoor te vinden nu de misdaad in de stad voor het eerst sinds lang toeneemt. Met name de dreiging op straat en in de metro van mentaal gestoorde daklozen wordt als een steeds groter probleem ervaren.

Het is voor het eerst dat er gewerkt wordt met een systeem met voorkeurskandidaten, waarbij de kiezer een top-5 mag aanduiden

Goed voor iedereen Tenslotte is er Kathryn Garcia, voormalig schepen van Gezondheidszaken. Zij geldt als een oerdegelijke beleidsvrouw met veel ervaring, die zich vooral profileert met minder controversiële onderwerpen als klimaatopwarming en beter onderwijs.

Aangezien veel kiezers met haar kunnen leven, lijkt zij te gaan profiteren van het nieuwe kiessysteem met vijf voorkeuren. Vandaag is de laatste dag dat er gestemd kan worden. Het tellen kan dagen, of zelfs weken duren.