Cubaanse revolte tegen Cubaanse revolutie
Terwijl duizenden Cubanen zondag betoogden tegen de voedselschaarste en de slechte afhandeling van de corona-epidemie, riep het communistische regime zijn aanhangers op de straten in te nemen.
‘Hoe je het ook draait of keert, dit is een politieke crisis’
Denktank The InterAmerican Dialogue
‘Race naar vaccin roomde middelen af voor andere medicijnen’
Moegetergd door de voedselschaarste, de wachtrijen voor de winkels en de elektriciteitspannes, midden in een covid-crisis die alleen maar erger wordt, zijn duizenden Cubanen zondag de straat opgetrokken.
‘Vrijheid!’ en ‘Weg met de dictatuur!’, klonken de slogans. De vlam sloeg in de pan in het stadje San Antonio de los Baños, vlak bij Havana. Aangewakkerd door de sociale media verspreidden de betogingen zich naar de hoofdstad, naar Santiago in het oosten en naar meerdere plaatsen elders in Cuba. Proyectoinventario.org, een onafhankelijke nieuwssite, tekende 25 verschillende manifestaties op.
Politieauto’s belaagd
Ook voor de studio’s van de staatstelevisie kwam het tot protestacties. Meerdere politieauto’s werden omvergeduwd. Her en der scandeerden burgers ‘Patria y Vida’ – ‘Vaderland en leven!’, naar een populair nummer van zes Afro-Cubanen die de draak steken met de castristische slogan ‘Vaderland of dood!’.
De protesten van zondag zijn de zwaarste sinds 1994, toen schaarste en crisis een massa-exodus naar de VS op gang brachten. Net als toen, en net als bij elke contestatie aan zijn adres, haalde het regime de bekende repliek van stal: de manifestaties zijn grotendeels het werk van ‘opportunisten, contrarevolutionairen en huurlingen die door de VS gefinancierd worden om dit soort betogingen op te zetten’, aldus president Miguel DíazCanel, die in april Raúl Castro opvolgde als eerste secretaris van de Communistische Partij.
Díaz-Canel, die zondag ijlings naar San Antonio trok en een televisietoespraak hield, gaf dan wel toe dat zich onder de betogers ook ‘personen met legitieme eisen’ en ‘verwarde revolutionairen’ bevonden, hij sloot zijn discours af met een oproep aan zijn aanhangers om de straten terug te nemen. Ook het internet werd goeddeels afgesloten.
Zwaarste corona-uitbraak
In Cuba moeten burgers vandaag niet alleen urenlang in de rij staan om basisproducten in te slaan, ook het gebrek aan medicijnen, van simpele pijnstillers tot middelen tegen diabetes of hoge bloeddruk, is totaal (zie kader). Bovendien kampt Cuba met de zwaarste uitbraak van corona sinds het begin van de epidemie. Zaterdag raakten meer dan 6.900 personen besmet, een nieuw record. Er vielen ook 47 doden.
De crisis heeft vele oorzaken. Omdat Cuba voor 70 procent van zijn voedsel aangewezen is op import uit de VS, heeft het regime dollars nodig. Doordat een essentiële sector als het toerisme op apegapen ligt – een direct gevolg van de covid-crisis – en ook Amerikaanse Cubanen amper nog opdagen, mankeert het Havana aan deviezen, en dus aan koopkracht.
Peter Hakim
Omdat Donald Trump het oude Amerikaanse handelsembargo weer verstrakte, en pakweg een bedrijf als Western Union zich vorig jaar noodgedwongen uit Cuba terugtrok, zijn ook de remittances – het geld dat migranten naar het thuisfront sturen – achterwege gebleven, terwijl consumenten in de meeste winkels wel op het groene biljet zijn aangewezen.
Ook suiker, sinds jaar en dag vitaal voor de Cubaanse economie, brengt niets meer op: door droogte was de voorbije suikeroogst de slechtste in honderd jaar tijd. Chronisch brandstof- en elektriciteitstekort, een gebrek aan vervangstukken voor vrachtwagens en een bureaucratie die elke zin voor initiatief en vindingrijkheid fnuikt, doen de rest.
‘Hoe je het ook draait of keert, dit is een politieke crisis’, zegt hoofdredacteur José Manuel González Rubines van de voorzichtig dissidente website JovenCuba.com ‘(Jong Cuba’). ‘Iedereen zag het protest aankomen, behalve het regime. Dat heeft zich teruggetrokken in zijn versleten stellingen, terwijl de context helemaal veranderd is en er nieuwe oplossingen nodig zijn. Duidelijke leiders zijn er in het protest niet te zien, het gaat om gewone mensen. De enen vragen het ontslag van de regering, anderen eisen een militaire interventie door de VS. Maar aan het eind van de rit wil iedereen één ding: een beter leven.’
Venezolaans scenario? Volgens Peter Hakim van The Inter-American Dialogue, een denktank in Washington, kan het met Cuba twee richtingen uitgaan: ‘Het regime kan het protest onderdrukken, geen rekening houden met de noden van de bevolking en de weg van de Venezolaanse president Maduro kiezen. Of het kan proberen de VS aan te moedigen om de vele economische restricties tegen Cuba op te heffen, en zo de humanitaire crisis te verzachten. Als Joe Biden dit niet doet, dan dreigt het Venezolaanse scenario.’
Hoewel Abdala de trots is van veel Cubanen – zie de vaccinatiefoto’s waarmee ook zij zich op Facebook laten zien – wordt het almaar duidelijker dat de race naar het vaccin broodnodige middelen heeft afgeroomd van andere sectoren binnen de gezondheidszorg, en onder meer tot een tekort aan medicijnen heeft geleid.
In een via Whatsapp verspreide open brief aan de regering heet het niet alleen dat ‘het Cubaanse biofarmaceutische systeem de inspanningen geconcentreerd heeft op de covid19protocollen en de ontwikkeling van vaccins’, de autoriteiten doen ook te weinig om humanitaire hulp tot het eiland toe te laten ‘die de dramatische humanitaire toestand kan verlichten’.
Dat Cuba die hulp weigert, heeft alles te maken met het feit dat Volksgezondheid een niet ter discussie staand speerpunt van het regime is.