Bukayo Saka De moedige jongen die respect en helaas ook haat oogst
Engeland is een penaltytrauma rijker. De amper 19-jarige Bukayo Saka had de moed om te trappen, maar dat draaide op een nachtmerrie uit. ‘De oudere spelers hadden hem in bescherming moeten nemen.’
Plots was Bukayo Saka (19) helemaal alleen op de wereld. Alle branie uit zijn gezicht weggetrokken, hol staarden zijn ogen de verte in. Kevin Philips en Luke Shaw renden naar hem toe, om hem te troosten. De Engelse bondscoach Gareth Southgate volgde niet lang daarna. Saka liet zich willoos knuffelen, alsof hij nog even tijd nodig had om te beseffen wat er net gebeurd was: de Italiaanse doelman Gianluigi Donnarumma had zijn strafschop uit de hoek weggebokst, waardoor de naam van het jeugdige Arsenal-talent voor eeuwig verbonden zal zijn aan de penaltymisser die Engeland de Europese titel kostte.
Meteen na de wedstrijd barstte de kritiek los. Zowat alle analisten, van Roy Keane tot José Mourinho, vroegen zich af waarom Southgate een negentienjarige de belangrijke vijfde strafschop liet nemen. Een verlegen jongeling die bij zijn club vorig seizoen amper vijf keer had gescoord en nog nooit een penalty had getrapt. En waarom bracht diezelfde Southgate net voor het einde van de verlengingen Jadon Sancho en Marcus Rashford nog in, alleen om strafschoppen te nemen? Waar waren de ervaren jongens, zoals Jack Grealish (25), Luke Shaw (26) of Raheem Sterling (26) toen het lijstje van strafschopnemers opgesteld werd?
Meer status, meer druk
‘Ik begrijp het ook niet’, zegt Hugo Broos, ex-Rode Duivel en momenteel bondscoach van Zuid-Afrika. ‘De vijfde strafschop is vaak cruciaal, waardoor de druk voor zo’n jonge kerel nog groter wordt. Ik zou die opdracht nooit aan een negentienjarige geven.’
Broos vindt dat ‘oudere spelers de piepjonge Saka in bescherming hadden moeten nemen’ door zichzelf als vrijwilliger voor een strafschop op te geven. Zelf deed hij het als 34-jarige Rode Duivel in de penaltythriller tegen Spanje in de kwartfinale van het WK 1986. Ook toen bedankten tal van sterkhouders voor de eer, ook toen moesten de mindere goden hun verantwoordelijkheid opnemen.
Als je de Noorse professor Geir Jordet (Norwegian School of Sports Sciences) mag geloven, die naar eigen zeggen vijf jaar op de psychologie van strafschoppen studeerde, is dat niet onlogisch. Want wanneer missen spelers vaker een strafschop? Laat in een serie. Als ze te snel trappen na het fluitsignaal. Of nog, als spelers de volle 120 minuten hebben gespeeld. Maar ook als ze veel status hebben. Spelers die een prestigieuze individuele prijs hebben gewonnen, benutten daarna slechts 65 procent van hun strafschoppen, berekende Jordet. Vóór ze bekroond zijn met een Gouden Schoen of iets dergelijks, gaat liefst 89 procent van hun elfmeters binnen. Kortom ‘status’ leidt tot nóg meer druk in een situatie die al zo stressvol is.
Broos beaamt dat. ‘Daar stond bondscoach Guy Thys toen met zijn papiertje. Hij maakte een moedeloze indruk omdat er maar twee namen op stonden’, herinnert de ex-Rode Duivel zich. ‘Schrijf mij maar op voor de derde penalty’, zei ik aan Thys. “Gij?”, vroeg Thys verbaasd. “Ja, ik”, reageerde ik.’ De rest van het verhaal is bekend: Nico Claesen, Enzo Scifo, Hugo Broos, Patrick Vervoort en Leo Van der
Elst scoorden alle vijf vanop de stip, Jean-Marie Pfaff stopte de penalty van de Spanjaard Eloy en België ging door.
Racistische reacties
Na afloop van de verloren EK-finale tegen Italië kreeg Saka, een Engelsman met Nigeriaanse roots, op sociale media een rits racistische verwijten over zich heen. Ook Marcus Rashford en Jadon Sancho, twee andere gekleurde spelers van het Engelse elftal die hun strafschop hadden gemist, werden geviseerd. De Engelse voetbalbond FA en premier Boris Johnson veroordeelden het ‘schandalige gedrag’ en namen het voor de spelers op. ‘De spelers van het Engelse team verdienen het om als helden gezien te worden, en niet om racistische ver wijten te krijgen op sociale media’, liet Johnson via Twitter weten. ‘De mensen die dit doen, zouden zich moeten schamen.’
Daarop regende het vanuit alle hoeken steunbetuigingen voor het onfortuinlijke Engelse trio: van prins William en Gary Lineker, tot Saka’s club Arsenal. Terecht, want wie de moed had om in zulke omstandigheden het gewicht van een hele natie te torsen, verdient geen hoon.
‘De Engelse spelers verdienen het om als helden gezien te worden, en niet om racistische verwijten te krijgen’ Boris Johnson Britse premier