‘Hopen dat Onze-LieveVrouw dijk overeind houdt’
Maaseik hield vrijdag zijn hart vast. De Maas flirtte er urenlang met de laatste muur die de huizen tegen het water beschermt. In Schulen brak een aarden wal open.
‘Nog één centimeter.’ Om half elf gisterochtend reed Els Habraeken (51) met haar fiets door het smalle straatje dat de huizen van Heppeneert, een gehucht van Maaseik, scheidt van wat donderdagnacht was aangezwollen tot een massa water die elk moment boven de laatste dijk kon uitstijgen. ‘Het spuit al door de muur heen’, zegt ze. ‘Her en der komt het zelfs uit de grond. Wat als die dijk breekt? Shit, ik mag er niet aan denken.’ Ze had in huis alvast zo veel mogelijk meubels omhoog gezet. ‘En dan te weten dat ik gisteren nog tussen die bomen wandelde.’ Ze wijst naar enkele kruinen die als struikjes op het bruine water van de Maas dansen.
Een politiewagen rijdt haar tegemoet. ‘We raden iedereen sterk aan te vertrekken’, zegt een agent. Hij noteert de namen en telefoonnummers van iedereen die in huis is gebleven, ondanks de aanbeveling om te evacueren. ‘Als er iets gebeurt, moeten we weten wie hier nog was.’
‘Kinderen?’, vraagt hij aan Petronella Zelissen (44). ‘Die zijn bij vrienden, met de kat en de hond’, antwoordt ze. Alleen zij en haar man Philippe Locht (44) zijn gebleven en kijken uit over het water, dat tot op enkele meters van hun voordeur is opgerukt. ‘We hopen dat Onze-LieveVrouw onze dijk overeind houdt.’
Bomen, banken en bevers
Heppeneert is bekend als bedevaartsoord, maar kaarsen werden er vrijdag niet gebrand, zegt Zelissen, ‘want wie weet hoe snel ze gedoofd worden’.
De Maas bereikte in de loop van donderdagnacht een nooit eerder gezien peil. Soms steeg het met tien centimeter in een uur tijd. Het water flirtte met de bovenkant van het laatste muurtje dat de huizen beschermt. Leger, brandweer en civiele bescherming waren massaal aanwezig en deden een verwoede poging te voorkomen dat het zou breken.
De bewoners beleefden spannende uren. ‘We hebben niet veel geslapen vannacht’, zegt Zelissen. ‘Elk uur zijn we buiten komen kijken. Elke beweging, elke centimeter stijging hebben we gezien, en elk doemscenario hebben we beleefd.’ Ze wijst in de verte. ‘Achter dat muurtje zie je in normale omstandigheden een pad, dan een sloot, dan een kade, dan nog een weiland, en daarachter de Maas. Die kun je van hier normaal niet eens zien.’ Ze zoekt een foto van vorige zomer op haar gsm, genomen op de plek ze ook nu staat. Op de foto is alleen groen te zien. Nu stroomt het water net voor haar neus. ‘We hebben hier de gekste dingen voorbij zien drijven – bomen, banken en bevers.’
Veel bewoners waren op dat moment al op de vraag van de politie ingegaan en vertrokken.
Wie toch bleef, vertrouwde op de goede afloop. ‘Hier wonen nog mensen die in 1993 de dijkbreuk hebben meegemaakt’, zegt Gunther Haeldermans (41), die met zijn drie kinderen over het water uitkijkt. ‘Toen zij vroegen of we zouden vertrekken, en we zeiden dat we zouden blijven, staken ze hun duim omhoog. Ze kennen de grillen van de Maas en zeggen dat de dijk sinds 1993 veel sterker is geworden. Als zij er gerust op zijn, dan wij ook. Het is eng, maar we leven op hoop.’
Door het oog van de naald
Naarmate de dag vorderde, werd een breuk alsmaar minder waarschijnlijk, terwijl het water gestaag begon te zakken. ‘We zijn door het oog van de naald gekropen’, zei burgemeester Johan Tollenaere (Open VLD) vrijdag in de vooravond. ‘Het heeft amper een paar centimeter gescheeld.’
De grootste zucht van opluchting slaakte de regio toen uit Wallonië het bericht kwam dat de stuwdam van Monsin niet zou breken – iets waarvoor gevreesd werd. Dat zou volgens de burgemeester van Lanaken, Marino Keulen (Open VLD), ‘een tsunami’ hebben veroorzaakt met ‘catastrofale gevolgen voor alle Maasdorpen’.
Wat meer naar het oosten toe, in Schulen, een deelgemeente van Herk-de-Stad, bleek een aarden wal niet opgewassen tegen het water. Het sloeg er een gapend gat in en baande zich een weg door de natuur. Lang werd gevreesd dat het de huizen zou bereiken, maar evacuatie was niet nodig. Met boomstammen en betonblokken probeerde men de bres te dichten.
‘Mijn kinderen zeggen dat de dijk sinds de dijkbreuk van 1993 veel sterker is geworden. Als zij er gerust op zijn, dan wij ook’
Gunther Haeldermans Inwoner Heppeneert